Шашны философи ба үсэг бишрэлийн асуудал
Салбар : Нийгмийн шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар : 015
Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил
Хугацаа: 2002-2004
Санхүүжилт: 6000.0 мян.төг
Түлхүүр үг : Шашин, сүсэг бишрэл, шашны ухамсар, шашны философи, шашны социологи, шашны түүх, шүтэх, эс шүтэх эрх, эрх чөлөө, төр сүм хийдийн харилцаа.
Үр дүн
1. Шашин судлалын онол, арга зүйн асуудлуудыг зохих хэмжээгээр судлан боловсруулж, түүний үндсэн дээр шашны философи хийгээд сүсэг бишрэлийн асуудлуудыг шинэлэг байдлаар авч үзсэн болно. Монголын шашин судлалын зохих онцлог бүхий арга зүйг, ялангуяа бурханы шашныг судлахтай холбогдуулан боловсруулах нь зүйтэй гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн юм.
Шашин шүтэх, эс шүтэх эрх, эрх чөлөөний практик асуудлуудыг Монгол улс дахь өнөөгийн шашны нөхцөл байдлын жишээн дээр анх удаа авч үзэж, түүндээ арга зүйн дээрхи үндэслэлийг ямар нэг хэмжээнээ тусган хэрэглэсэн болно.
2. Буддын онолын сэтгэлгээний сурвалжуудыг нийтлэх ажлыг үргэлжлүүлж, Буддизмын эх бичгийн цувралын гурван ботийг хэвлүүлж нийтийн хүртээл болгосон, үүнд Их хөлгөний буддизмын онолыг үндэслэгч Нагаржуна, Асанга нарын гол бүтээлүүд, мөн билгийн чанад хязгаараа хүрэхийн сургаалыг тайлбарласан энэтхэгийн сэтгэгч Вимуктасенагийн тайлбар зохиолыг оруулж, өнөөгийн буддын судлалын эргэлтэд оруулсан ба бурханы шашин, түүний философийг судлах, суралцах чухал эх материал болгосон юм.
3. Мадхьямака философийн судалгааг гүнзгийрүүлж, энэ үүднээс Өндөр гэгээн Занабазар, Но¸н хутагт Данзанравжаа зэрэг монголын зарим сэтгэгчдийн гүн ухааны үзлийг нарийвчлан авч үзсэн, тухайлбал, Их Гэгээнтэн онолын гол бүтээлдээ (Маанийн гүн бүтээлийн арга) хамаг бүхнийг маани, бадма хо¸рт хурааж, түүний нэгдмэл бүтээлээр аливаа бүхний язгуурын шүтэлцээ, ертөнцийн бүхийлэн жам тогтолцоог шүтэлцүүлэн илэрхийлсэн байна. Өндөр гэгээн ийнхүү бясалган маани-бадмын бүтээлийг үйлдэж, эх нутаг, элгэн олноо энэрэн амарлиулахын үүднээс Жанрайсиг бурханыг бэлгэ билгийн дээд төвшинд бүтээн гаргажээ гэсэн дүгнэлт хийсэн юм. Энэ үндсэн дээр Гэгээнтний нийгэм-улс төрийн үзлийн гол шийдэл, түүний түүхэн утга агуулга, өнөөгийн ч учир холбогдлын талаар өөрийн санаа дүгнэлтийг дэвшүүлсэн болно.
4. Ислам шашны үүсэл, төлөвшил, дэлгэрэлтийн түүх, номлол сургаал, зан үйл, шашны философи, сүм дуган, сургалт, шашин-улс төрийн хөдөлгөөн зэрэг бүхий талыг хамарч уг шашны үүсэн дэлгэрсэн үеэс өнөө хүртэлх урт хугацааны түүхийг нэгтгэн авч үзсэн бүтээл туурвисан бөгөөд түүнд басхүү Коран, Кораны тайлбар, Хадис судрын зарим хэсгээс түүвэрлэн авч монголчилж оруулсан, мөн ислам шашны гол гол ойлголт, нэр томъ¸оны товч тайлбарыг гаргаж хавсаргасан нь манайд анх удаа хийгдэж байгаа ажил болно.