Мезоны бүтэц, Хигс ба космологи
Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар :
Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил
Хугацаа: 2019-2022
Санхүүжилт: 31,500.0 мян.төг
Түлхүүр үг : Стандарт онол, хүнд мезон, космологи, харанхуй энерги
Үр дүн
1. Хорндескийн онолын хүрээнд харанхуй энергийн загваруудыг судлаж сүүлийн үеийн космологийн хэмжилтүүдээс тавигдах хязгаарлалтуудыг тодорхойлов. Үүнд: Сансрын дэвсгэр богино долгионы хэмжилтүүд (PLANCK хиймэл дагуулын хэмжилт), 2017 онд LIGO, VIRGO хийсэн хос нейтрон оддын нэгдлээс үүссэн гравитацийн, бусад телескопин хэмжсэн оптик долгионы хэмжилтэд бүрэн нийцэх шийдийг олж тогтоов Бид өөрсдийн судалгаагаараа хэрэв эртний огторгуйн гравитaцын загварыг Эйнштэйний харьцангуй онолоор бус харин Хорндескийн гравитацын онолоор загварчилж тухайн онолын хүрээнд үүсэх гравитацын долгионы энергийн спектрийг тооцох мөн бага болон өндөр давтамжийн мужид бүртгэгдэх боломжийн талаарх онолын судалгааг хийсэн. Эйнштэйний харьцангуй онол нь Хорндескийн гравитацын онолын тухайн тохиолдол тул параметерүүдийн тодорхой хязгаарт бидний үр дүн харьцангуй онолын үр дүнтэй нийцтэй байсан.
2. CERN/LHCb төвийн туршилтаар саяхан ажиглагдсан чармониум бүлийн өдөөгдсөн төлөвүүдийн радиац задралын судалгааны аналитик томьёолол, компьютер код-алгоритмыг боловсруулан, боломжит сувгуудыг нарийвчлав.
χc2 → J/Ψ + γ сувгийн инвариант матрицын элементийг тодорхойлж, задралын өргөн, бусад гол үзүүлэлтийг тооцоолов. Үүнд J/Ψ(3096) бөөмсийн өдөөгдсөн төлөв χc2 (3556) тензор мезоны радиац задралын боломжит сувгуудыг нарийвчлан тогтоож, ноёлох (доминант) радиац задралын өргөн, инвариант амплитуд, холбогдох параметруудын тооцоог хийв.
Чармониум бөөмсийн дээд (J = 1,2) спинтэй өдөөгдсөн χc0 (3415), χc1 (3511), hc(3525), χc2 (3556) төлвүүдийн радиац задралын боломжит сувгуудын судалгааг Analytic (Infrared) Confinement загварын хүрээнд гүйцэтгэв. Нэг фотон цацаргах замаар явагдах радиацын ноёлох (dominant) χcJ → g + J/Y, hc → g + J/Ψ сувгуудийн задралын Лоренц-инвариант болон спин-тархалтын (helicity) амплитудуудыг тогтоож, тэдний харилцан үйлчлэлийн тогтмолууд, оройн функцууд болон парциал задралын өргөнүүд, бусад холбогдох параметруудыг тооцоолсон нь туршилтын үр дүнтэй бүрэн нийцэв. Цаашлан, онолын тооцооны үр дүнг LHCb туршилтын өгөгдлүүдтэй харьцуулж, hc бөөмийн задралын бүрэн өргөн нь одоогийн тогтоосоноос илүү нарийн мужид байх таамаглал дэвшүүлэв.
3. Хүнд масстай лептокваркаас хөнгөн масстай лептокварк ба Хигс задрах шинэ задралын сувгийн хүрээнд нейтрино массын үүслийг тооцоолон, туршилтын үр дүнгүүдтэй харьцуулав. Энэ үед вектор лептокваркын массын утга 1.2 TeV-ээс хэтрэхгүй байсан ба СМS-ийн хоригийн утгыг зөрчихгүй байгаа тул LHC-д бүртгэгдэх бүрэн боломжтой гэж үзэв.
Нэг гогцоот квант засварууд дээр дахин нормчлолын нөхцөлийг тавьж эсрэг гишүүдийг тодорхойлсон. Үүнд функцүүдийн Каллан – Симанзикийн тэгшитгэлд эдгээр эсрэг гишүүдийг ашиглан уг онолын бета функцүүдийг тодорхойлсон. Дахин нормчлолын нөхцөлийг ашиглан тодорхойлсон бета функцүүдээс энэ онолын дахин нормчлолын урсгалын анализыг хийсэн.