Монгол орны шавьжийн олон янз байдал
Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар :
Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил
Хугацаа: 2018-2020
Санхүүжилт: 31,000.0 мян.төг
Түлхүүр үг : биологийн төрөл зүйл, шавьж, ангилал зүй, экологи, бүлгэмдлийн бүтэц
Үр дүн
Энэхүү судалгаагаар Монгол орны шавьжийн олон янз байдал, ангилал зүйн бүрэлдэхүүн, тархалт байршилт, орон зайн болон цаг хугацааны хувьсал өөрчлөлтийг тодорхойлж, өгөгдлийн сан бүрдүүлэн, шавьжийн ангийн үндсэн бүлгүүдийн дотор хатуу далавчтан буюу цохын баг, хос далавчтан, хайрсан далавчтан, хатуувтар далавчтаны багууд тус тус зохилж буйг тогтоов. .
Түүнчлэн хээрийн экосистемийн шавьжийн олон янз байдлын судалгааг гүйцэтгэж нийт 9 баг, 70 овогт хамаарах 341 зүйлийг бүртгэн тэмдэглэж, тэдгээрийн орон зайн тархалт ба цаг хугацааны өөрчлөлт хувьслыг судлан тогтоосон болно.
Монгол орны шавьж, үет хөлтний ангилал зүйн судалгааг хийж, урьд өмнө шинжлэх ухаанд илрээгүй байсан 2 зүйлийг (Mainothrus transaltaicus Bayartogtokh & Yondon, 2019, Ramusella samiyai Bayartogtokh & Yondon, 2019) шинжлэх ухаанд шинээр нээн илрүүлж, 1 зүйлийг (Passalozetes africanus Grandjean, 1932) Монгол орны амьтны аймагт шинээр бүртгэн, 2 зүйлийг (Atropacarus striculus (CL Koch, 1836), Tectocepheus alatus Berlese, 1913) Алтайн өвөр говиос анх удаа бүртгэлээ. Улмаар зарим бүлгийн хөрсний үет хөлтний онтогенези ба филогенезийн судалгааг хийж тэдгээрийн удам төрлийн холбоог тогтоов.
Газрын гадаргуугийн амьдралтай цохын 6 овгийг (Carabidae, Curculionidae, Geotrupidae, Scarabaeidae, Staphylinidae, Tenebrionidae) сонгон хээрийн түймрийн дараах нөхөн сэргэлтийг нь судалсан бөгөөд түймрийн дараах жилүүдэд цохын элбэгшил ба идэш тэжээлийн бүлгүүд төдийлөн ялгаатай биш байгасан бол цохын бүлгэмдэлд тохиолдох зонхилогч зүйлүүдийн тоо болон бүрэлдэхүүн ихээхэн хэлбэлзэлтэй байв.
Газар тариалангийн үйлдвэрлэл ба мал бэлчээрлэлтийн улмаас тал хээрийн бүсийн шавьжуудын олон янз байдал болон элбэгшил нь ихээхэн буурсан байдаг ба 3 зүйлийн соно (Odonata), 4 зүйлийн шулуун далавчтан (Orthoptera), 1 зүйлийн хатуувтар далавчтан (Hemiptera), 13 зүйлийн цох (Coleoptera), 2 зүйл торон далавчтан (Neuroptera), 3 зүйлийн эрвээхэй (Lepidoptera), 2 зүйлийн хос далавчтан (Diptera) зэрэг нийт 28 зүйлийг тодорхойлж, популяцийн төлөв байдлын мониторинг хийх суурь өгөгдлийг бүрдүүлж, үнэлгээг хийлээ.
Монгол орны шавьж болон бусад үет хөлт амьтдын ангилал зүй, экологи, тархалт байршилт, онтогегез хөгжил, экологи, экосистемд гүйцэтгэх үүрэг, үйл ажиллагаа, хамгааллын асуудлаар эрдэм шинжилгээний 10 өгүүлэл бичиж олон улсын мэргэжлийн сэтгүүлд англи хэлээр хэвлүүлэв. Мөн судалгааны үр дүнг нэгтгэн “Хар Ямаатын Байгалийн Нөөц Газрын ховор, содон амьтан, ургамал” сэдэвт бүтээлийг хэвлүүлэв.