Уул уурхайн бүс нутгийн биологийн нөхөн сэргээлтэнд бичил биетэнг ашиглах боломжийг судлах
Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар :
Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил
Хугацаа: 2016-2018
Санхүүжилт: 59,100.0 мян.төг
Түлхүүр үг : Заамар, Сэргэлэн, хөрс, бактер, идэвхи, ангилал
Үр дүн
1. Химийн судалгааны дүнд хөрсний ялзмагийн агууламж бага 1.01-1.72 %, pH хөрсний урвалын орчин шүлтлэг, элсэнцэр механик бүрэлдэхүүнтэй, 100 гр хөрсөнд агуулагдах хөдөлгөөнт фосфор (P2O5) 0,9-3.8 мг, кали 13-21 мг, шингээгдсэн сууриудын нийлбэр (Ca2++Mg2+) 6-27 мг-экв байна.
Судалгааны дээжинд 10 төрлийн хүнд металлын агууламжийг тодорхойлоход Сэргэлэн сумын хөрсний 1 дээжинд (10-р дээж) хүнцэл зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс илүү (6.29 мг/кг) байгаа ба бусад бүх дээжинд хүнд металлын агууламж хүлцэх хэмжээнээс бага байгааг тогтоолоо.
Микробиологийн судалгааны дүнд Заамар сумын 1 г хөрсөнд дунджаар 1.01х 106 эс агуулагдаж байгаа бөгөөд 82,5% нь бактер, 14,6% нь актиномицет, 2,9% нь хөгц мөөг эзэлж байна. Судалгааны хөрсөнд Грам эерэг, эндоспор үүсгэдэггүй савханцарууд зонхилж байна.
Эрүүл ахуйн микробиологийн судалгааны дүнд хөрсний дээжүүд 1 г хөрсөнд агуулагдах бактерийн нийт тоо болон гэдэсний савханцрын агууламжаар бохирдлын янз бүрийн түвшинд хамаарагдаж байна. 8 дээжнээс бусад дээж анэроб бактераар бохирдоогүй ба судалгааны хөрсөнд гэдэсний бүлгийн эмгэг төрөгч бактер илэрсэнгүй.
Генотоксикологийн судалгаагаар Заамар сумын хөрсний дээжний S.typhimurium TA100 штаммд үзүүлэх хоруу чанар Сэргэлэн сумын дээжүүдээс илүү байгааг тогтоолоо. Заамар сумын 4, 5, 6-р дээжүүд тест бактерт хамгийн өндөр хоруу чанартай байна. Эймсийн сорилоор хөрсний дээжний усан ханд Salmonella typhimurium TA100 штаммд мутаген идэвхи үзүүлэхгүй, харин 4, 5 дээжний органик ханд тест бактерт “сул” мутагены идэвхитэй, бусад дээжийн органик ханд мутагены идэвхигүй байна. 2, 6, 9 дугаар дээжний усан ханд, 2, 4, 5, 6 10 дугаар дээжний органик ханд тест штамм E.coli -ийн ДНХ-г гэмтээх идэвхитэй байна.
2. Уурхай орчмын хөрснөөс нийт 40 бактерийн цэвэр өсгөврийг ялгасан бөгөөд өсгөвөрлөлтийн шинж чанараар ялгаатай 14 өсгөврийн 7 төрлийн хүнд металлд тэсвэрлэх чадварыг тодорхойлоход 1,2, 1.3, 4.3 дугаартай өсгөвөр CuCl2 -ийн 9 mM, 7.1, 8.5 дугаартай өсгөвөр Сo2(SO4)3 – ийн 5 mM, 7.1, 7.2 дугаартай өсгөвөр PbO2–ийн 7 mM, 1.2 дугаартай өсгөвөр NiSO4*H2O – ийн 8 mM, 8.4 дугаартай өсгөвөр Pb(NO3)2 – ийн 9 mM, 4.1 дугаартай өсгөвөр Hg(NO3)2 – ийн 2 mM концентрацийг тэсвэрлэх чадвартай байгааг тогтоолоо.
Хүнцэлд тэсвэртэй бактерийн өсгөврүүд бүгд As[III]-ийг хоргүйжүүлэн хувиргах чадвартай байна. Тэдгээрийн 13% нь 100% As[V], 26% нь 75% As[V] болон өөрчлөгдсөн бөгөөд бусад 61% буюу 75-100% As[V] болон хувирч байгааг тогтоов.
Молекул биологийн судалгаагаар хөрсөнд Arthrobacter pascens (99%), Rhizobium sp. (99%), Arthrobacter sp. (82%), Bosea sp. (88%) зэрэг бактер байгааг тодорхойллоо.
3. Лабораторийн нөхцөлд олон наст ургамлын үрийг ургуулахад микробиологийн аргыг ашиглах 2 хувилбарын 7 вариантын туршилтын дүнд Дагуурын өлөнгө + Царгас 50/50% харьцаатайгаар Arthrobacter pascens бактераар боловсруулан ургуулсан ургамлын өндөрийн өсөлт 3-6.5 см өсөлттөй байгааг тогтоож, технологийн заавар боловсрууллаа.
4. Төслийн үр дүнгээр олон улсын эрдэм шинжилгээний хуралд 3 илтгэл, мэргэжлийн сэтгүүлд эрдэм шинжилгээний 2 өгүүлэл хэвлүүлсэн.