Монгол орны ургамалжлын урт хугацааны мониторинг
Салбар : Хөдөө аж ахуйн (ХАА) шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар : 0041
Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил
Хугацаа: 2009-2011
Санхүүжилт: 225,000.0 мян.төг
Түлхүүр үг : Ургамалжил, хашсан, ургац, бүрхэц, ценопопуляци, биомасс, ашиглалт
Үр дүн
- Ургамалжлын мониторингийн судалгаанд суурин судалгааны "шугам цэгийн аргазүй"-г шинэчлэн боловсруулж эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцүүлж, батлуулан нэвтрүүлсэн болно. Уг аргазүйг хүний зүээс гарч болох нүдэн баримжааны алдааг багасгах, залуу туршлага, дадлага багатай залуу судлаачдыг дадлагажуулахад илүү дөхөм байдгаараа ач холбогдолтой.
- Дорнод аймгийн ургамалжлын ангилаа, зураглал. Ургамалжлын ангилааг экологи-фитоценологийн зарчмаар үйлдэж, ургамалжлын хэвшинж 3, дэд хэвшинж 7, хэвшил 24, бүлэг эвшил 31-ийг ялгасан ангилааг үндэслэн Дорнод аймгийн ургамалжлын 1:50000 хэмжээст зургийг үйлдсэн ба зургийн таниур нь бүлэг эвшилтэй дүйцнэ.
Судалгааны дүнгээс үзэхэд ойн талбай 2012 оны зургийг 1975 оны мөн хэмжээст зурагтай харьцуулан дүгнэхэд харьцангуй бага өөрчлөгдсөн нь тус нутагт мод огтлолт, бэлтгэл бага, байгалийн нөхөн сэргэлт сайн явагдаж байгаатай холбоотой юм. 1975 оны ургамалжлын зургаар уулын нугын хээр аймгийн нийт нутгийн 35.14%-ийг эзэлж байсан бол 2010 оны байдлаар 11.21% болж, 3 дахин багассан, Байгаль хялгана, даагансүүл зонхилсон хээр бараг үгүй болсныг тогтоов. Жижиг дэгнүүлт үетэн-хялганат (Stipa krylovii, Cleistogenes squarrosa, Koeleria macrantha, Leymus chinensis) хуурай хээрийн зонхилогч крыловийн хялганыг дэрвээн хазаар өвс болон таана ихээр түрж урган, өмнө байгаагүй хазаар өвст хээр 10.64%, таанат хээр 3.05%-ийг тус тус эзлэх болсныг тогтоов. Мөн байгаль цаг уурын дулаарал, хуурайшилтаас үүдэн хуурай хээрийн зарим нутаг давсжин, давссаг ургамалжлын эзлэх талбай 2.7 дахин нэмэгдсэн байв.
- Түмэнцогт сумын ургамалжлын маршрут судалгааны дүнд газрын хотгор, гүдгэр, усан хангамж, бичил уур амьсгал зэргээс хамаарч өөрчлөгдөх ургамал бүлгэмдлийн тархах зүй тогтлыг илрүүлсэн ба Түмэнцогт сумын нутагт нийт ургамалжлын 2 хэвшинж, 4 дэд хэышшж, 10 бүлэг хэвшил, 33 хэвшил, 73 бүлэг эвшлийг ялгав. Дээрх ургамалжлын ангилаа дээр тулгуурлан ургамалжлын дэд хэвшинжтэй дүйцэхүйц нам уулс, цав толгодын ургамалжил, ухаа, гүвээт тал, цав хоорондын хөндийн ургамалжил, марц, марааны ургамалжил, голын татмын ургамалжил гэсэн үндсэн 4 хэсгээс бүрдсэн зургийн 46 таниурыг ялгасан болно. Уг зурагт марц, марааны ургамалжлыг голын татмын ургамалжлаас салгаж оруулсан бөгөөд энэ 2 ургамалжил нь гарал үүслийн хувьд ч ялгаатай гэж үзсэнээрээ Е.А.Волковагийн 1990 онд үйлдсэн Түмэнцогт сумын 1:200000 хэмжээст ургамалжлын зургаас ялгарах онцлог нь болов. Таниурын тоо 11-ээр нэмэгдсэн.
- Өмнөх жилүүдийн маршрут судалгааны үр дүнг нэгтгэн "Монгол орны ургамалжлын динамик" эмхтгэлийн 15 орчим х.х эхийг бэлтгэв.
- "Монгол орны ургамалжил" олон ботит номын "Монгол орны хээрийн ургамалжил" ботийн материалыг нэгтгэн дүгнэв. Энэ ажлын хүрээнд Монгол орны хээрийн ургамалжлын талаар хийгдсэн олон арван судалгааны материалуудыг нэгтгэн дүгнэж, хээрийн зонхилох хэвшлүүдийн ангилааг үйлдэж, нийт 130 орчим нүүр материалыг бэлэн болгоод байна. монгол оронд тархах хээрийн ургамалжлыг 7 дэд хэвшинж, зонхилох 26 хэвшилд ангилан хувааж тус бүрийн ерөнхий төлөв байдал, тэдгээрийн зонхилох ургамлын тархалтын зүй тогтолд гарч буй өөрчлөлтүүд, хээрийн ургамалжлын сукцесс, зонхилох ургамлын биоморфологи, ценопопуляцийн судалгаа зэрэг судалгааны үр дүнгүүдийг нэгтгэн багтааж, дүгнэсэн болно.
- Дорнод Монголын хээрт 25 жил тасралтгүй МОБИБЭ-ийн хүрээнд явуулсан ургамал, амьтан, хөрсний судалгааны үр дүнгүүдийг эмхэтгэн нэгтгэж, Ботаникийн
хүрээлэнгийн бүтээл 18 дугаарыг дагнан гаргаж, нийтийн хүртээл болгов.
- Сэдвийн хүрээнд ой-нугын, хээрийн, цөлийн хээрийн гэсэн 3 сууринд мониторингийн судалгаа явуулж, судалгааны үр дүнг тусгасан эрдэм шинжилгээний ажлын тайлан бичиж, хүлээлгэн өгөв