• Эхлэл /
• Судалгаа боловсруулалтын тухай мэдээлэл

Шувуудын (өвчин тээгч) нүүдлийн зам, тархац, түүнд нөлөөлөх экологийн хүчин зүйлүүд,

Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан

Төслийн дугаар : 1970070056

Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил

Хугацаа: 2011-2013

Санхүүжилт: 64,581.0 мян.төг

Түлхүүр үг : шувууны нүүдэл, тоо толгой, өвчин, биологи, экологи, сансарын дамжуулагч, хүзүүвч

Үр дүн

1. Тайлангийн хугацаанд зүүн, баруун, төвийн бүсд 83 нуурыг судалгаанд хамруулж нийт 168 зүйлд хамрах 354,3 мянган толгой шувууг бүртгэснээс 59 зүйл буюу нийт зүйлийн 35,2 хувьд хамрах 311,1 мянган толгой буюу нийт шувуудын 87,8 хувь нь өвчинд мэдрэг шувуу (ӨМШ)-д бүртгэгдлээ.
Өндөр хоруу чанарын томууны Н5N1 вирусээр өвчилдөг гангар хун, хошуу галуу, хээрийн галуу, цэн тогоруу, мөнгөлөг цахлай зэрэг 10 орчим зүйл шувуудыг сонгон авч, тэдгээрийн нүүдлийг сансарын дамжуулагч, бөгж, хүзүүвч, далавчны тэмдэг зүүж судлах ажлыг 2006 оноос эхэлсэн ба 2013 оны байдлаар гангар хунг 27 цэгт нийт 463 шувуунд өнгөт хүзүүвч, 10 шувуунд сансарын дамжуулагч, хээрийн галуунд 981 өнгөт хүзүүвч, 1050 бөгжилж, 35 шувуунд сансарын дамжуулагч, хошуу галуунд 315 өнгөт хүзүүвч, 25 шувуунд сансарын дамжуулагч зүүж нүүдлийн мэдээлэлийг цуглуулж монгол дахь байршил, нүүдлийн үедээ буудалдаг нутаг, хугацаа, Энэтхэг, Хятад, Солонгос, Япон зэрэг оронд өвөлждөг газруудыг тогтоосон учир шувуугаар дамждаг халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх боломжтой болж зураглал хийлээ.
2. Тайлангийн хугацаанд хээрийн галуу, гангар хун, цэн тогоруу зэрэг шувуудад зүүсэн сансарын дохиолол дамжуулагчаар тухайн шувууны хурд, өндөршил, байршилын талаархи мэдээлэлийг 1-2 жилийн хугацаанд хоногийн 24 цагийн туршид байнга, тогтмол авч байсан бол хээрийн галууны хэвлийд байрлуулсан төхөөрөмжөөр цусан дахь хүчилтөрөгчийн хангамж, зүрхний үйл ажиллагааны горим зэрэг мэдээлэлүүдийг цаг хугацаа, байршилтай нь хадгалан авдаг учир тухайн бодгалийн нүүдлийн алс хол замыг туулах явцдаа бие физиологийн ямар өөрчлөлтүүд ордогийг мэдэх боломжийг олгож байгаа юм. Энэ мэдээлэлүүд нь биологи, байгаль орчин, эрүүл мэнд, сансар судлалын шинжлэх ухаанд ч ашиглах мэдээлэл болж байна.
3. Дэлхийн дулаарал, хуурайшил, цаг уурын өөрчлөлт, байгаль орчны бохирдол зэргээс шалтгаалж ховор зүйлийн тогоруу, хонин тоодог, хээрийн болон хошуу галуу зэрэг ховор шувуудын байршил, тархац, тоо толгойд хэрхэн өөрчлөлт орж буй мэдээлэлийн сан бүрдэж, түүнийг хамгаалах, нөхөн сэргээх, зохистой ашиглах төрийн бодлого, үйл ажиллагаа явуулах, шийдвэрлэхэд олон улсын ач холбогдолтой ажил болж байна.

Удирдагч

Нацагдорж овогтой Цэвээнмядаг

tseveenmyadag@magicnet.mn

Бүрэн эх

Эрдэм шинжилгээний бүтээл

1. Нэг сэдэвт бүтээл, ном, товхимол /нэр/

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1	Sh. Boldbaatar , Sh. Tugsbayar	Photo Guide to Birds of Mongolia. Second edition, Ulaanbaatar.		Дэлгэрэнгүй
2	Н. Цэвээнмядаг , Б. Дашням, Д. Батчулуун , Х. Бодьсайхан	"Шувууны томууг тандах судалгааны тайлан -2011". "Report on Avian influenza surveillance study -2011"	2009	Дэлгэрэнгүй
3	Ш. Болдбаатар , Ш. Төгсбаяр	Монгол орны шувууны зурагт лавлах. 175 зүйл.	2013	Дэлгэрэнгүй
4	A. Butorin	(Editor) Authors: O. Kirilyuk , Kh. Dashdorj, Hans D. Knapp . LANDSCAPES of DAURIA (The Russian and Mongolia). Proposal for Inscription on the UNESCO World Cultural and Natural Heritage list. Printed by ANNIE, Moscow.	2013	Дэлгэрэнгүй

2. Эрдмийн зэрэг горилсон бүтээлийн нэр

3. Шинэ ба шинэчилсэн бүтээгдэхүүний загвар

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

4. Шинэ болон шинэчилсэн технологи /нэр/

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

5. Тоног төхөөрөмжийн туршилтын загвар

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

6. Батлагдсан стандарт

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

7. Зөвлөмж

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

8. Заавар

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

9. Патент

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

10.Ашигтай загварын гэрчилгээ

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

11.Зохиогчийн эрхийн гэрчилгээ

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

12. Техник эдийн засгийн үндэслэл

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

13. Газрын зураг, атлас

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1	Н.Цэвээнмядаг	Архангай аймгийн атласт Хөхтөн амьтан, шувуу, загасны тархац байршлын зураг.		Дэлгэрэнгүй

14. Шинэ онол, теором

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

15. Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл гадаад

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1	N. Tseveenmyadag	Siberian Crane Records in Mongolia from to 2010. – Crane Working Group of Eurasia Newsletter.	2007	Дэлгэрэнгүй
2	L. Hawkes , S. Balachandran , N. Batbayar , P. Butler, P. Frappell, N. Tseveenmyadag, S. Newman , G. Scott , P. Sathiyaselvam , J. Takekawa, M. Wikelski , C. Bishop	The trans-Himalayan flights of bar-headed geese (Anser indicus).	2011	Дэлгэрэнгүй
3	С.А Букреев , Б.М Звонов , Ш. Болдбаатар	Материалы по журавлям Монголии. //Журавли Палеарктики: биология, охрана, управление (памятиакадемика П.С.Палласа),	2011	Дэлгэрэнгүй
4	B. Nyambayar, Y. Takekawa, H. Scott , Newman, J. Diann, Prosser, N. Tseveenmyadag	Xiangming Xiao Migration strategies of Swan Geese Anser cygnoides from northeast Mongolia.	2011	Дэлгэрэнгүй
5	Jin. Seon-Deok , Chun. Byung-Sun , Yu. Jea-Pyoung, Paik. In-Hwan , Natsagdorjiin. Tseveenmyadag , Batbayar. Nyambayar, Paek. Woon-Kee	Avifauna in the Orkhon River basin – A World Heritage site in Mongolia.	2011	Дэлгэрэнгүй
6	Slingenbergh Jan , Gilbert. Marius , Scott H. Newman, John Y. Takekawa, Leo. Loth, Biradar. Chandrashekhar , Diann J. Prosser, Balachandran. Sivananinthaperumal, Subba Rao. Mandava Venkata, Mundkur. Taej , Yan. Baoping , Xing. Zhi , Hou. Yuansheng, Batbayar. Nyambayar , Natsagdorj. Tseveenmyadag, Hogerwerf. Lenny	Distribution of Highly Pathogenic Avian Influenza H5N1 Risk in South Asia and Satellite Tracking of Wild Waterfowl.	2011	Дэлгэрэнгүй
7	N. Tseveenmyadag, O.A. Горошко , Н. Цевеенмядаг , С.Б. Бальжимаева	Информациүнный бюллетень рабочей группы по журавлям Евроазии. Goroshko Balzhi- mayeva Siberian Crane Sightings in Southeast Transbaikalia (Russia) and Mongolia in and 2012.	2011	Дэлгэрэнгүй
8	D.O. Joly , D.E. Swayne , M. Gilbert , J. losolmaa , WB. Karesh, A. Fine , Sh. Enkhtuvshin, P. Dulam , R. Sodnomdarjaa, Kh. Ganzorig , D. Batchuluun, N. Tseveenmyadag, P. Bolortuya, C.J. Cardona, Y.H. Leung Connie, J.S. Malik Peiris , E. Spackman	Highly Pathogenic Avian Influenza Virus among Wild Birds in Mongolia.	2012	Дэлгэрэнгүй
9	CM. Bishop , B. Yan , MJ. Witt , M. Wikelski , LA. Hawkes , S. Balachandran , N. Batbayar , PJ. Butler, B. Chua , DC. Douglas , PB. Frappell , Y. Hou , WK. Milsom, SH. Newman , DJ. Prosser, P. Sathiyaselvam, GR. Scott , JY. Takekawa, T. Natsagdorj	The paradox of extreme high-altitude migration in bar-headed geese Anser indicus.	2012	Дэлгэрэнгүй
10	Y. John , David C. Douglas, S.H Newman , N.J. Hill , K.A. Spragens , D. Janies, I.O. Voronkin , Diann J .Prosser, Yan. Baoping, Lei. Fumin , Batbayar. Nyambayar , Natsagdorj. Tseveenmyadag , Charles M. Bishop, Patrick J. Butler, Martin. Wikelski, Sivananinthaperumal. Balachandran, Taej. Mundkur	Takekawa . Eco-Virological Approach for Assessing the Role of Wild Birds in the Spread of Avian Influenza H5N1 along the Central Asian Flyway.	2012	Дэлгэрэнгүй
11	Ш. Болдбаатар , С.А. Букреев , Б.М. Звонов	Канюки Монголии // Канюки Северной Евразии: распространение, состояние популяций, биология /	2012	Дэлгэрэнгүй
12	Ш. Болдбаатар, С.А. Букреев , Б.М. Звонов	Соколиные птицы Монголии // Хищные птицы в динамической среде третьего тысячелетия: состояние и перспективы /	2012	Дэлгэрэнгүй
13	Б.М. Звонов , С.А. Букреев , Ш. Болдбаатар	Птицы, ЛЭП и линии связи в Монголии // Хищные птицы в динамической среде третьего тысячелетия: состояние и перспективы /	2012	Дэлгэрэнгүй
14	A.E. Kessler , N. Batbayar, T. Natsagdorj, D. Batsuur , A. Smith	T Satellite telemetry reveals long-distance migration in the Asian great bustard Otis tarda dybowskii.	2013	Дэлгэрэнгүй
15	Н. Цевеенмядаг	Встречи японского журавля в восточной Монголии. Информациүнный бюллетень рабочей группы по журавлям Евроазии.	2013	Дэлгэрэнгүй
16	Шагж Альгирмаа, С.А. Букреев , Б.М. Звонов	Птицы котловины озера Убсу-нур и факторы, влияющие на условия их обитания //Современные проблемы орнитологии Сибири и Центральной Азии.	2013	Дэлгэрэнгүй

16. Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл дотоод

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1	С. Мөнгөнбагана, Б. Энх-Орших , Д.Батчулуун, Ц.Эрдэнэ-Очир, Х.Бодьсайхан, Б.Батсүрэн, Б.Дашзэвэг, Ө.Гэрэлмаа, А.Саруулжаргал, Ж.Бэх-Очир, Н.Цэвээнмядаг, Ш.Болдбаатар, Г.Майнжаргал, С. Баярхүү, С.Сугар, П. Болортуяа, Ш.Цэрэндорж, Р.Содномдаржаа	Монгол орны нүүдлийн шувууны томуугийн тандах шинжилгээ.	2010	Дэлгэрэнгүй
2	Б.Дэлгэрмаа, С.Баярхүү, Д.Батсүрэн, Х.Бодьсайхан, Ц.Эрдэнэ-Очир, Д.Батчулуун, Ө.Гэрэлмаа, Б.Дашзэвэг, А.Саруулжаргал, Ж.Бэх-Очир, Н. Цэвээнмядаг, Ш. Болдбаатар, Г. Майнжаргал , С. Мөнгөнбагана	Монгол орны зэрлэг шувуудын бүрдэл, байршил, тоо толгой, өвчний холбогдолд хийсэн судалгааны дүнгээс.	2010	Дэлгэрэнгүй
3	Б. Дашням , Н. Батсайхан, А. Кесслер	Хонин тоодогийн (Otis tarda dybowskii) зан төрхийн судалгаанд.	2011	Дэлгэрэнгүй
4	Ш. Болдбаатар	Синантропные птицы и их адаптации к населенным пунктам Монголии.	2011	Дэлгэрэнгүй
5	Ш. Болдбаатар	Байгалийн аялал жуулчлал дахь шийдвэрлэвэл зохих зарим асуудлууд ба шувууны аялал жуулчлал.	2011	Дэлгэрэнгүй
6	Г. Майнжаргал	“Монгол орны Calandrella төрлийн шувуудын ангилалзүй, тархац, байршил болон морфологийн зарим үзүүлэлт”.	2011	Дэлгэрэнгүй
7	Г. Майнжаргал	Монгол орны хээрийн ландшафтын нөхцөлд болжморуудын дасан зохицолын асуудал.	2011	Дэлгэрэнгүй
8	Г. Майнжаргал	Говь-Алтай аймгийн шувуу.	2011	Дэлгэрэнгүй
9	Ш. Болдбаатар , С. Лхагважаргал	Монгол орны жижиг шонхруудын судалгааны тойм.	2013	Дэлгэрэнгүй
10	Ш. Болдбаатар , Дввввв. Цэвээндорж	Ойн нөхөн сэргээлтэд нөлөөлөх зарим мэрэгчдийн асуудалд	2013	Дэлгэрэнгүй
11	Ш. Болдбаатар , Ш. Чулуунбаатар	Эртний Монголчууд ба нохой	2013	Дэлгэрэнгүй
12	Ш. Болдбаатар	Монголын орны шувууны нэр, түүнийг уран зохиолд хэрэглэсэн байдал //Нэр томъёо судлал.	2013	Дэлгэрэнгүй
13	G. Mainjargal , В. Buuveibaatar , Sh. Boldbaatar	Morphology, diet composition, distribution, nesting biology of four Lark species in Mongolia.	2013	Дэлгэрэнгүй
14	Д. Идэрбат	Монгол оронд гаршуулж буй хүдэр (Moschus moschiferus linnaeus, 1758)-ийн зан төрхийн судалгаа.	2013	Дэлгэрэнгүй

17.Эрдэм шинжилгээний илтгэл гадаад

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1	N. Batbayar , Ts. Natsagdorj, X. Xiao	Migration of Swan Goose (Anser cygnoides) from Northeastern Mongolia. Poster presentation presented at the 12th North American Arctic Goose Conference, Double Tree Hotel, Portland, Oregon, 11-15 January .	2011	Дэлгэрэнгүй
2	N. Batbayar , Ts. Natsagdorj	Modeling spatial distribution of Swan Goose (Anser cygnoides) in East Asia. Poster presentation presented at the joint meeting of the AOU/COS/WOS. Younes Conference Center, Kearney, Nebraska, 9 – 13 March	2011	Дэлгэрэнгүй
3	С.А. Букреев , Б.М. Звонов, Ш. Болдбаатар	Поганкообразные птицы (PODICIPEDIFORMES) Монголии. //Разнообразие почв и биотопов северной и центральной Азии Материалы II Международной научной конференции Улан-Удэ (Россия), 20-25 июня г. Том2, Улан-Удэ, Издательство Бурятского госуниверситета , 44-46	2011	Дэлгэрэнгүй
4	Б.М. Звонов, Ш. Болдбаатар , С.А. Букреев	“Причины гибели птиц на линиях электропередач в Монголии” //Разнообразие почв и биотопов северной и центральной Азии Материалы II Международной научной конференции Улан-Удэ (Россия), 20-25 июня г. Том 2, Улан-Удэ, Издательство Бурятского госуниверситета , 71-73	2011	Дэлгэрэнгүй
5	Kessler Aimee	Great Bustard migration: Results of satellite telemetry in Mongolia Integrating migration ecology and conservation strategies.	2011	Дэлгэрэнгүй
6	Ш. Болдбаатар, С.А. Букреев , Б.М. Звонов	“Птицы котловины озера Убсу-нур и факторы, влияющие на условия их обитания” V международной орнитологической конференции	2012	Дэлгэрэнгүй
7	Ш. Болдбаатар	“Хищние птици Монголии”. Москва. На конференции Орнитологического центра.	2012	Дэлгэрэнгүй
8	Ш. Болдбаатар	“Охрана и нынещние положения хищных птиц Монголии”.	2012	Дэлгэрэнгүй
9	Ш. Болдбаатар , Б.М. Звонов , С.А. Букреев	Орнитологическая обстановка на аэродромах Монголии // Материалы 2-й всероссийской с международным участием научно-технической конференции	2012	Дэлгэрэнгүй
10	Ш. Болдбаатар, С.А. Букреев, Б.М. Звонов	Гнездование и синантропизация клушицы (Pyrrhocorax pyrrhocorax) в городских условиях Монголии // X Международная конференция «Врановые птицы в антропогенных и естественных ландшафтах Северной Евразии».	2012	Дэлгэрэнгүй
11	N. Tseveenmyadag, D. Sumiyaч, A. Bold	“Biodiversity research in Mongolia” organized by the Martin-Luther-University, 25-29 March in Halle/Saale.	2012	Дэлгэрэнгүй
12	A. Namkhai, N. Urtnasan, N. Tseveenmyadag	Mongol daguur strictly protected Area - Potential World Heritage Property.	2012	Дэлгэрэнгүй
13	Н. Цэвээнмядаг	Изучение миграций птиц в Монголии. V международной орнитологической конференции	2012	Дэлгэрэнгүй
14	A.E. Kessler , N. Tseveenmyadag, B. Nyambayar , B. Dashnyam , A.T. Smith	Integrating movement ecology and socioeconomics to reduce high rates of poaching of Mongolian populations of Great Bustard. Pathways to Success conference Integrating Human Dimensions into Fisheries and Wildlife Management. Breckenridge, Colorado. September 24-27	2012	Дэлгэрэнгүй
15	N. Tseveenmyadag, B. Nyambayar , Ts. Munkzul	Status of Cranes in Mongolia and conservation policy.	2012	Дэлгэрэнгүй
16	N. Tseveenmyadag	On status of Red-Crowned Cranes in Mongolia.	2012	Дэлгэрэнгүй
17	A.E. Kessler , N. Tseveenmyadag , B. Nyambayar , A.T. Smith	Poaching, Poisoning and Powerlines:	2012	Дэлгэрэнгүй
18	Kh. Badamkhand , N. Tseveenmyadag	Conservation status of White-naped Cranes, Hooded Cranes in Mongolia. Expert Group Meeting on the NEASPEC project,	2013	Дэлгэрэнгүй
19	A. Dulmaa , Sh. Boldbaatar	Invasion of vertebrate animals in Mongolia.	2013	Дэлгэрэнгүй

18.Эрдэм шинжилгээний илтгэл дотоод

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1	Д.Батчулуун, Н.Цэвээнмядаг	Шувууны томуу, хүний томуугийн цартахалтай тэмцэх чадавхийг сайжруулах төслийн хаалтын эрдэм шинжилгээний хуралд Улаанбаатар. 2011.11.21.	2009	Дэлгэрэнгүй
2	Б. Дашням , А. Кесслер , Н. Цэвээнмядаг , Б. Нямбаяр	“Монголын төв хэсгийн хонин тоодгийн тоо толгой, нүүдэл, хамгаалал” илтгэлийг	2011	Дэлгэрэнгүй
3	Н. Цэвээнмядаг	“Монгол орны цэн тогорууны тархац, тоо толгойн хандлага, хамгаалах арга хэмжээ” илтгэлийг “White-Naped Crane Transboundary Working Group Meeting” сэдэвт	2011	Дэлгэрэнгүй
4	Н.Цэвээнмядаг, Ш.Болдбаатар, Г.Майнжаргал, Б.Нямбаяр, Б.Энх-Орших, Б.Дашням	Монгол орны шувууны судалгаа, өвчин тээгч шувуудын нүүдлийн замнал.	2011	Дэлгэрэнгүй
5	Н. Цэвээнмядаг, С. Амгаланбаатар, Б. Оюунцэцэг	Гүн галуут орчмын биологийн олон янз байдлын судалгааны тойм, хамтын ажиллагаа, цаашдын чиглэл.	2012	Дэлгэрэнгүй
6	Ш. Болдбаатар	“Монгол орны амьтны аймаг ба газарзүйн холбогдол”	2012	Дэлгэрэнгүй
7	Г. Майнжаргал	Дарьгангын байгалийн цогцолборт газрын шувууд. “Дарьгангын БЦГ-ын судлагдсан байдал, цаашид хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны чиглэл” хурал.	2012	Дэлгэрэнгүй
8	Г. Майнжаргал	Орхоны Хөндийн Байгалийн цогцолборт газрын шувуудын судлагдсан байдал, цаашид авах арга хэмжээ.	2012	Дэлгэрэнгүй
9	Шагж Альгирмаа	“Монголын уран зохиолд дахь шувууны нэрийн буруу зөв хэргэлээ” сэдэвт илтгэл.	2013	Дэлгэрэнгүй
10	Ш. Болдбаатар	“Экологийн сургалт ба МУИС-ийн экологийн лаборатори байгуулагдсан нь”	2013	Дэлгэрэнгүй
11	Ц. Мөнхзул , Б. Нямбаяр , Н. Цэвээнмядаг	Монгол орны гангар хун (Cygnus cygnus)-гийн нүүдлийн судалгаа.	2013	Дэлгэрэнгүй
12	П. Ганхуяг , Б. Нямбаяр , П. Амартүвшин , Ц. Мөнхзул , Н. Цэвээнмядаг	Галбын говийн жороо тоодгойн (Chlamydotis {undulata} macqueenii) судалгаа, тулгамдаж буй асуудал.	2013	Дэлгэрэнгүй
13	Г. Майнжаргал	Монгол орны богширгынхны биологи, экологи, хамгаалал сэдвээр 1-2 бүлгээр IV.17-нд, 3-4 бүлгээр V.6-нд, XI.13 нд нийт 4 бүлгээ нэгтгэн илтгэл	2013	Дэлгэрэнгүй

19.Аргачлал

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1	Н. Цэвээнмядаг	“Ан амьтны экологи-эдийн засгийн үнэлгээний арга зүй би үнэлгээ”-ний шувууны хэсгийг боловсруулж Монгол Улсын Засгийн газрын оны 1-р сарын 23-ны өдрийн 23-р тогтоолоор батлагдан мөрдөгдөж байна.	2011	Дэлгэрэнгүй

20.Ишлэл

• Комент

Сэтгэгдэл бичих

Нэр :

---

СЭТГЭГДЛҮҮД