Монгол орны ойн экосистем дэх паразит шавьжийн тархалт, популяцийн бүтэц
Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар : 1970070056
Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил
Хугацаа: 2011-2013
Санхүүжилт: 73,788.0 мян.төг
Түлхүүр үг : Ойн хөнөөлт шавж, шимэгч шавжийн бүрдэл, сибирийн хүр, өрөөсгөл хүр, хөнөлт зүйлтэй биологийн аргаар тэмцэх судалгааны суурь мэдээ
Үр дүн
1. Паразит шавьжийн зүйлийн бүрэлдхүүн, тархалтын мэдээг эмхэтгэх:
1975-2005 оныг хүртэлх хугацаанд цуглуулагдсан дээж материалд боловсруулалт хийж нийт 22 овогт хамрагдах 1488 бодгаль байгааг тогтоож, монгол оронд одоогийн байдлаар ихневмонид шонхор зөгийн 69 төрөлд хамрагдах 231 зүйл браконид (Braconidae) овгийн 27 дэд овогт хамаарах 872 зүйл Зараа ялаан 4 дэд овог 169 төрөл 327 зүйл тархаж байгааг нэгтгэн мэдээллийг нэгтгэв.
2. Паразит болон эзэн организмын популяцийн төлөв байдлыг тодорхойлох:
- 13 зүйл хөнөөлт шавж 30 орчим цэгт олшироод байгааг тогтоож, Шинэсний хярга (Pristiphora erichsonii, Thenthredinidae), моносны бүгэг эрвээхэй (Yponomeuto padella) монголд анх удаа хөнөөл учруулах хэмжээнд олшироод байгааг илүүлсэн.
- Монгол орны ойн санд олширсон 8 зүйл (ө.х. сибирийн хүр, өрөөсгөл хүр, бийр сүүлт, хусны навч хуйлагч, улиасны навч хөндийлөгч, эгэл бийрэн сүүлт, моносны бүгэг зэрэг зүйл эрвээхэй, шинэсний хярга) шавжийн хүрэнцэрийг лабораторид авчирч тэжээн 7 зүйл зараа ялаа (Tachinidae), 2 браконид (Braconidae), 2 зүйл эулопид (Eulophidae), 4 зүйл халцид (Chalchidoidea), 2 зүйл ихневмонид (Ichneumonidae) шонхор зөгийг илрүүлж, шимэгч зүйлийн зүгээс эзэн организмынхаа популяцид учруулах дарамтыг тодорхойлов.
3. Хөнөөлт шавьжтай биологийн аргаар тэмцэх технологийн шинжлэх ухааны суурь мэдээллийг бүрдүүлэх:
3. Ойн хөнөөлт зүйлүүдтэй биологийн аргаар тэмцэхдээ дараах байдлаар шимэгч зүйлүүдийг сонгох боломжтой байна. Үүнд:
Сибирийн хүр (Dendrolimus sibiricus)-д Apanteles ordinaries болон Tachina magna, Macroprosopa atrata, Linnaemyia perinealism, Macropicconia incurva, Isomera cinerascens; Өрөөсгөл хүр (Lymantria dispar L.)-д халцид шонхор зөгийн 3 зүйл, Улиасны навч хөндийлөгч (Phyllonorycter pastorella)-д Sympiesis sp., Chrysocharis sp. Бургасны хүр (Leucoma salicis L.)-д Carcelia laxifrons, Meteorus versicolor, Эгэл бийрэн сүүлт (Orgyia antiqua L.)-д Iseropus stercorator
4. Шимэгч шавж болон түүний эзэн организмын популяцийн төлөв байдлыг тодорхойлж хөнөөлт зүйлтэй биологийн аргаар тэмцэл хийхэд ашиглагдах шимэгчийг газар зүйн популяцийн түвшинд сонгох мэдээллийг бий болгох:
(Ichneumonidae), Carcelia gnava зэрэг зүйлүүдийг тус бүр ашиглах боломжтой байна.
Сибирийн хүр эрвээхэйн популяци газар нутгийн тархацаасаа хамааран өөр өөр шимэгч шавжийн нэрвэгдэлд өртөж байна.
Жишээлбэл:
• браконид шонхор зөгий (Apanteles ordinaries) /Хэнтий аймгийн Биндэр/,
• тахин ялаа (Tachinidae)
• /Богдхан Уул Нүхтийн ам/