Алт зэсийн хүдэр, баяжмалыг боловсруулах хосолмол технологийн физик химийн судалгаа
Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар :
Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил
Хугацаа: 2014-2016
Санхүүжилт: 38500.00 мян.төг
Түлхүүр үг : уусгалт, халькопирит, хосолмол процесс, хүхэрлэг хий
Үр дүн
-Зэсийн баяжмалд зэс 24.8%, төмөр 19.6%, хүхэр 32.4%-ийн агуулгатай, голлох эрдэс халькопирит 43.5%, пирит 26.3%, гематит 15.6%, кварц 10.2%, анортит 4.4%, бага хэмжээний халькозин, ковеллин тодорхойлогдов. Энэ баяжмалыг нэмэлт бодис(KCl)-той хольж шатаан хортой хий ялгаруулахгүйгээр зэсийг уусмалд шилжүүлэх хосолмол процессын оновчтой горимыг 2 вариантаар тогтоов. 1-р вариант: Баяжмал:KCl = 1:0.6; 5000C, 3 цаг, хүхрийн хүчлийн концентрац 60 г/л, Х:Ш= 1:8, 3цаг, зэсийн уусалт 99.76%. Уусгалтын дараах хатуу үлдэгдэлд рентген фазын шинжилгээгээр гематит 36.0%, пирит 23.0%, кварц 18.8%, анортит 14.3%, альбит 7.9% үлдэнэ. 2-р вариант: Баяжмал:KCl = 1:0.6; 5500C, 3 цаг, хүхрийн хүчлийн концентрац 80 г/л, Х:Ш= 1:8, 2 цаг, зэсийн уусалт 99.53%. Уусгалтын дараах хатуу үлдэгдэлд рентген фазын шинжилгээгээр гематит 59.4%, пирит 23.0%, кварц 9.3%, анортит 10.9%, альбит 16.3%, халькопирит 4.2% үлдэнэ.
-Алт-зэсийн баяжмалд алт 21.5 г/т, зэс 28.7%, хүхэр 32.2%, төмөр 34.5%-ийн агуулгатай, голлох эрдэс халькопирит 72.2%, альбит 9.0%, анортит 8.8%, магнетит 6.8%, гематит 3.1% тус тус тодорхойлогдов. Зэсийг уусмалд шилжүүлэх хосолмол процессын оновчтой горимыг тогтоов. Алт агуулсан зэсийн баяжмалыг KCl-той 1:0.7 харьцаагаар хольж, 5000С-д 3 цаг шатааж, 60 г/л хүхрийн хүчлийн уусмалд 1:8 харьцаагаар 250С-д 4 цаг уусгахад зэсийн уусалт 97.35%. Хатуу үлдэгдэлд XRD шинжилгээгээр гематит 65.0%, анортит 10.0%, альбит 18.5%, кварц 6.4% үлдэнэ.
-Зэсийн, алт-зэсийн баяжмалыг калийн хлоридтой шатаахад хүхэрлэг хий ялгарахгүй, халькопирит дэх зэс исэлдэн хялбар уусах хэлбэрт шилжсэн. Уусмалаас зэсийн сульфат (CuSO4), металл зэсийг уламжлалт технологиор гаргаж авах бүрэн боломжтой. Уусгалтаас үлдэх хатуу үлдэгдэлд үнэт металл (Au, Ag г.м.) хуримтлагдаж буй тул уламжлалт технологиор ялгаж авна.
-Сульфидын хүхэр исэлдэн сульфатад шилжихэд үүссэн калийн сульфат ба урвалд ороогүй илүүдэл калийн хлоридын холимгийг ялган авч, калийн бордоо үйлдвэрлэх санаа дэвшүүлэн технологийн зааварт тусгасан.
-Зэсийн баяжмал(43.5%-ийн халькопирит агуулсан) дахь халькопиритыг гидрометаллургийн аргаар хүхэрлэг хий
ялгаруулахгүйгээр исэлдүүлэн задалж, зэсийг 96.5%, төмрийг 94.6% хүртэл уусмалд шилжүүлэх тохиромжтой нөхцлийг олов. Үүнд: баяжмалын 98%-иас багагүй хэсэг нь -25.4 мкм ширхэглэлтэй, исэлдүүлэгч 0.65М NaNO3, 2.5M H2SO4, Х:Ш=1:60, уусгах температур 950С, уусгах хугацаа 240 мин., хутгалтын хурд 300 эрг/мин. Уусгалтын хатуу үлдэгдэлд зэс 2.9%, төмөр 3.5%, хүхэр 34% үлдэнэ. Сульфидын хүхэр исэлдэн дан хүхэрт шилжиж буй тул хүхэрлэг хий ялгарахгүй.
“Зэсийн баяжмалыг хүчиллэг орчинд натрийн нитратаар исэлдүүлэн уусгах арга” нэртэй патентын эрх хамгаалах материал бүрдүүлэн ОӨГ-т өгсөн. Мэдүүлгийн дугаар: 5687, Анхдагч огноо: 2015.10.21.
-Тайлангийн хугацаанд ном 2, ЭШӨгүүлэл 16-г хэвлүүлэн олон улсын болон дотоодын хуралд 17 илтгэл хэлэлцүүлж, технологийн заавар 2-ыг боловсруулан ЭЗХурлаар батлуулав.
-Доктор (Ph. D)-ын ажил 2-ыг, магистр 2, бакалавр 4-ийг удирдан хамгаалуулав.