Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар :
Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил
Хугацаа: 2014-2016
Санхүүжилт: 37200.00 мян.төг
Түлхүүр үг : Бичил биетэн, ангилал зүй, 000, биологийн идэвх, биобэлдмэл, эфирийн тос
Үр дүн
•Лабораторийн санг баяжуулах ажлын хүрээнд Монгол орны эрс тэс нөхцөлтэй болон бохирдсон, доройтолд орсон ба унаган төрхөөр байгаа байгалийн экосистемүүдээс дээж цуглуулан микробиологийн боловсруулалт хийж, бичил биетний 1705 өсгөврийг ялган, судалгааны эх материал бэлдэж, ex-situ хамгаалсан нь Биологийн олон янз байдлын тухай конвенцийн 9-р зүйлийн биелэлтийг хангасан.
•Бичил биетний ангилалзүйн судалгаагаар 205 өсгөврийг тодорхойлж, мөөгөнцрийн Монголд шинэ 6 төрөл, шинжлэх ухаанд шинэ зүйл байх магадлалтай дрожжийн 2 өсгөврийг олж тогтоосон. Ингэснээр Монгол орны бичил биетнийг танин мэдэх, Биологийн олон янз байдлын тухай конвенцийн 7-р зүйлийн биелэлтийг хангах шинэ мэдлэг мэдээллийг бий болголоо.
•Бичил биетний ашигт шинж чанарын судалгаагаар антагонист чанартай, ферментийн идэвхтэй, ургамлын өсөлтийг дэмжих, органик бохирдуулагч болон хүнд металлыг тэсвэрлэн ургах чадвартай бактери, актиномицет, мөөгөнцрийн өсгөврүүд, пробиотик шинж чанартай сүүн хүчлийн бактерийн өсгөврүүдийг илрүүлэн, цаашид судалгаа, үйлдвэрлэл, байгаль орчны бохирдлыг бууруулахад ашиглах суурь материалыг бэлдсэн.
•Монголд өмнө нь хийгдэж байгаагүй булцууны бактерийн булцуу үүсгэлт хариуцсан nodC генийн судалгааг хийж, өөр өөр ургамалд булцуу үүсгэсэн бактериудад булцуу үүсгэлтийн генийн хөндлөн шилжилт явагдсан байж болохыг харуулав.
•Шаргалдуу лидэрээс ялгасан эндофит мөөгөнцөрт хавдрын, вирүсийн эсрэг үйлчилгээтэй алкалоид болох матрин, оксиматрин нийлэгжиж буйг анх удаа тогтоолоо. Тэдгээрийг ашиглан эмт бодис гарган авах нь эмийн ургамлын нөөц хомсдохоос сэргийлэх төдийгүй тул эдийн засгийн хувьд хэмнэлттэй юм.
•Биологийн идэвхт нутгийн дрожжийн омгоор исэлтийн үйлдвэрийн хоёрдогч түүхий эдийг боловсруулж, малын уурагт нөөц тэжээл гарган авах технологи, үйл ажиллагааны ерөнхий бүдүүвчийг боловсруулж, байгаль цаг уур, улирлаас үл хамаарах, хаягдалгүй үйлдвэрлэлийг бий болгох боломжтойг тогтоож, Уураг, токоферол нийлэгжүүлэгч хөрөнгө “Wickerhamomyces anomalus -80” омгийг өсгөвөрлөх тэжээлийн орчин 2016. № 4369, “Уураг болон токоферол нийлэгжүүлэгч нутгийн омог” 2016. № 4368 шинэ бүтээлийн эрх авч өсгөврөө баталгаажуулсан.
•Монгол орны үнэрт ургамлын эфирийн тосны микробиологийн судалгаанд Намгийн сургар (Ledum palustre.L), Таримал батраш (Mentha piperita L.)-эфирийн тосыг хүнс бохирдуулагч бичил биетэн, зарим өвчин үүсгэгчийн эсрэг үйлчлэлийг судлахад 0,125-1μl/ml концентрацийн бага утгуудад өндөр идэвх үзүүлж цаашид хүнсний бүтээгдэхүүний хадгалалт болон анагаах ухаан, гоо сайханд ариутгал, халдваргүйжилтийн хэлбэрээр байгалийн гаралтай бүтээгдэхүүн ашиглах боломжтойг тогтоосноос гадна, ургамлын нөөц, генофондыг авч үлдэхэд тарималжуулан ашиглах нь зүйтэй юм.
•Шинэ төрлийн биобэлдмэл гаргах, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, патент, стандарт батлуулах ажлын хүрээнд байгалийн барагшуны судалгааг хийснээр Монгол Алтайн барагшуныг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэн “Байгалийн барагшунаас биологийн идэвхит биобэлдмэл гарган авах арга” 2016.№ 4367 шинэ бүтээлийн эрх авч, Монгол Улсын Стандарт 3-ыг боловсруулан батлууллаа.