Гадаргын болон гүний ус, хөрсний чанарын үнэлгээ, тэдгээрийн бохирдлыг бууруулах судалгаа
Салбар : Инженерийн ухаан, технологи
Төслийн дугаар :
Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил
Хугацаа: 2015-2017
Санхүүжилт: 30,000.0 мян.төг
Түлхүүр үг : Улаанбаатар хот, Ундны ус, химийн найрлага, бохирдлын индекс, хүнд металл, хөрс, хүнцэл, экологийн эрсдэл
Үр дүн
1. Улаанбаатар хотын ус түгээгүүрийн 7 станцын ундны усны чанарын горимын судалгааг 2016, 2017 оны ижил улиралд хийсэн химийн судалгааны үр дүнгээр улирал жилийн хувьд ионуудын шилжилт хөдөлгөөн болон тоон утгын хувьд өөрчлөлтгүй цэнгэгээс хэт цэнгэг усны ангилалд хамаарагдаж байгаа бөгөөд эх үүсвэр нь бохирдолгүй байгааг тогтоов.
2. Хлор ашиглан халдваргүйжүүлэлт явуулдаг Улаанбаатар хотын ундны усны эх үүсвэрүүдийн халдваргүйжүүлэлтийн дараах усанд байнга илэрдэг органик нэгдлүүд болох хлорформ, бромдихлорметан, дибромхлорметан болон бромформ байгаа бөгөөд эдгээрийн нийлбэр болох тригалогентметаны хэмжээ манай орны болон бусад улс орны стандартад заасан ЗДА-аас 10-20 дахин бага байгааг тогтоов. Энэ нь Улаанбаатар хотын ундны усны эх үүсвэрийн ус нь гүний цэнгэг ус төдийгүй органик бохирдолгүй байгаатай холбоотой юм.
3. Туул гол дагуух, Үйлдвэрийн болон Мах комбинатын районы өнгөн хөрсөнд агуулагдах Cr, Cu, Ni, Pb, Zn зэрэг хүнд металлууд нь хөрсний стандарт MNS 5850:2008-ын шаардлагыг хангаж байхад As-ийн агуулгаараа үндэсний стандартын ЗДА-аас хэтэрсэн байгаа хэдий ч олон улсын стандарттай харьцуулахад бага агуулгатай байгааг тогтоов. Хөрсөнд хүнцэлийн агуулга өндөр байгаа нь хурдас чулуулаг болон нүүрсний дутуу шаталтаас үүссэн үнс, утаатай холбоотой байж болно.
4. Бохирдлын зэрэг, баяжилтын фактор, геохуримтлалын индекс зэрэг үзүүлэлтээрээ хүнцэл (As) Туул гол дагуух өнгөн хөрсөнд багаас дунд зэрэг, үйлдвэрийн болон мах комбинатын районы өнгөн хөрсөнд дунд зэргээс их бохирдолтой байгаа нь байгалийн болон хүний үйл ажиллагаанаас эх үүсвэртэй байгаа хэдий ч хүрээлэн буй орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл нь багаас дунд зэргийн түвшинд хамаарагдаж байгааг тогтоов. Харин Cr, Cu, Ni, Pb, Zn зэрэг хүнд металлууд нь бага бохирдолтой буюу байгалийн эх үүсвэртэй болохыг тодорхойлов.
5. Судалгаанд хамрагдсан халуун рашаанууд нь эмчилгээний идэвх үзүүлдэг элемент болох H2S, H4SiO4 , F-ийн агуулга өндөртэй Na+-HCO3-, Na-SO4 - ийн төрлийн шүлтлэг орчинтой, өндөр температуртай, сул эрдэсжилттэй, ангижрах төлөвт байгаа рашаанууд болохыг тодорхойлов.
6. Судалгаанд хамрагдсан нүүрсхүчлийн хийтэй хүйтэн рашаанууд нь сул хүчиллэг орчинтой, бага эрдэсжилттэй, эмчилгээний идэвх үзүүлдэг элемент болох нүүрсхүчлийн хий, 2 валенттай төмөр болон цахиурын хүчлийн өндөр агуулгатай гидрокарбонат кальци, магнийн төрлийн рашаанууд байхад бусад хүйтэн рашаанууд нь саармаг орчинтой, гидрокарбонат, сульфат, кальци магнийн төрлийн холимог найрлагатай рашаан төст усны ангилалд хамаарагдаж байгааг тогтоов.
7. Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл (гадаадад -3, дотоодод - 6)