Бэлчээр, таримал ургамалд зонхилох хорлогч шавьж болон өвчин хортонтой тэмцэх биологи, агро техникийн арга
Салбар : Хөдөө аж ахуйн (ХАА) шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар : 007
Төслийн төрөл : ШУТ төсөл
Хугацаа: 2008-2010
Санхүүжилт: 81,200.0 мян.төг
Түлхүүр үг : Дөрвөлжин далавчит царцаа, тахиа, буглаа цох, Metarizium anisopliae, Beauvera bassiana
Үр дүн
1/ • Царцаагаар зонхилон хооллодог Ягаан тодол буюу парчин -(Sturnus roseus L,.) хэмээх шувуу Ховд, Говь-Алтай аймгийн бэлчээрийн зонхилох хорлогч-Дөрвөлжин далавчит царцаа голомтлон тархсан Зэрэг, Цэцэг, Мөст, Мөнх- Хайрхан, Дуут, Буянт, Эрдэнэбүрэн, Бугат, Тонхил сумын нутагт жил бүр сүргээрээ 06-р сарын эхний 10 хоногоос нүүдэллэн ирж 08-р сарын 3-р арав хоногийн эцэс хүртэл 3 сарын туршид царцаагаар хооллон үүрлэсэн газар нутагт дараагийн жилд царцаа тархдаггүйг илрүүлэв.
• Ховд аймгийн Дуут, Буянт, Мөст, Бусад 2 суманд маханд шилжих тахиаг бэлчээрт, хээрийн оторт 70-с дээш хоногт техникийн үр дүнг царцааны нягтралаас хамаарч 1-4 хоногийн дотор устган идэж байгааг тогтоов. Дөрвөлжин далавчт царцаатай тахиа хэрэглэх загварчилсан арга боловсруулав. Дөрвөлжин далавчит царцаатай биологийн аргаар тэмцэх баримтат киног гаргалаа. "Дөрвөлжин далавчит царцаатай тахиа хэрэглэх биологийн арга" хэмээх патентийн материал
боловсруулав.
2/ Дархан, Сэлэнгэ, Төв аймгийн үр тариа эрхэлсэн 10 гаруй компаний үр тарианы талбайд 1 баг, 17 овог, 55 төрөл зүйлд хамаарах хорлогч тархасныг илрүүллээ. Үр тарианы аарцан болцын шатанд шулуун далавчит багийн шавьжийн хөнөөл ихсэж байгаа нь ажиглагдлаа. Үр тарианы 40-50 га талбайн ургац дээрхи багийн шавьжаас хамаарч 30-40%-иар хөнөөгдөж байна.
3/ Төмсний талбайд 5 багийн шавьж тархсанаас зөвхөн буглаа цох бүх шавьжийн 70%-ийг эзлэн тархаж га-ийн ургац 27,3%-иар бууруулж байгааг тогтоолоо. Төмсний талбайн хамгаалах зурвасанд гурвалжин будаа, рапсыг 4-8м өргөнтэй тариалахад га-гийн ургацыг 2,8 ц/га-аар нэмэгдүүлэх боломжийг тогтоолоо.
Хамгаалах зурвасны талаарх зөвлөмжийг боловсруулав.
4/ Технологийн дагуу үйлдвэрлэсэн энтомотоксин бэлдмэл нь МЭСБУЛ-ын шалгалтаар стандартын шаардлага хангасан хээрийн нөхцөлд 86,5 %-ийн үр дүнтэй
байна. Бэлдмэлийн стандартыг боловсруулан Стандарт хэмжил зуйн газрын 2010 оны 11 дүгээр cap 04-ний өдрийн хурлаар хэлэлцүүлж батлуулав.
5/ * Монгол орны бэлчээрт тархсан Oedlalus sp, Caliphtomus sp төрлийн царцаанаас G07 нутгийн цагаан мөөгөнцөрийн омгийг цэврээр өсгөвөрлөн гарган
авсан байна. * G07- цагаан мөөгөнцөрийн үржил хөгжил, амьдрах чадварыг тэжээлийн янз бүрийн орчиноор (зорицуулах) улмаар тэжээлийн тохиромжтой орчиноор ДПГА, СА, ДПГ бүхий шар буурцаг, вандуйг шалгаруулж тохиромжтой орчин гэж үзлээ. * Нутгийн цагаан мөөгөнцөрийн G07- омгийг үйлдвэрлэх технологийг боловсруулан нутгийн омгийн патентийн материал бүрдүүлж холбогдох патентийн газар өгсөн.
6/ • Царцаанд эмгэг төрүүлэгч Metarirum төрлийн мөөгенцөрийн омог илрүүлэх судалгаагаар MaMN-G09/22, MaMN-G09/36 омгийг илрүүлэн гарган авчээ. • Нутгийн Metarirum anisopae мөөгнцөрийн омог мөн болохыг ПГУ-аар тодорхойлж баталгаажуулсан байна. • Нутгийн омог Metarirum anisopae мөөгөнцөрөөр 2010-4-р сард патентийн гэрчилгээ авч цаашид ургамал хамгаалах микробиологийн аргад хэрэглэх боломжтой гэж үзсэн.
7/ 'Metarirum anisopae меөгөнцөрийн олон улсын омгийг өсгөвөрлөхдөө хатуу тэжээлт орчноор SDA, Saboura шөлөн орчин, улаан буудайн субстратад ургах чадвартай гэж тодорхойлов. Metarirum anisopae мөөгөнцөрийн олон улсын омгийг ашиглан биобэлдмэл үйлдвэрлэх технологийг боловсруулав.