Гепатит вирусууд ба хавдарын молекул биологийн судалгаа
Салбар : Анагаах ухаан, эрүүл мэндийн шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар : 013
Төслийн төрөл : ШУТ төсөл
Хугацаа: 2002-2004
Санхүүжилт: 100000000 мян.төг
Түлхүүр үг : Элэгний хавдар, мутаци,
Үр дүн
Гепатит В ба С вирусын генотипийн судалгааны дүнд манай хүн амын дунд гепатит В вирусын D генотип зонхилдог болохыг тогтоов. Тайлангийн хугацаанд нийт 782 удаа гепатит В вирусын ДНХ-г ПГУ-аар илрүүлэх генотипийг тогтоох ажлыг хийсэн болно. Мөн элэгний хавдар өвчтөй хүмүүсийн цуснаас гепатит В вирусын X генийг ПГУ-ын аргаар олшруулж элэгний хавдар үүсгэхэд уг ген үүрэгтэй болохыг тогтоов. Элэгний хавдартай хүмүүсийн биопсийн дээжнээс ДНХ ялгаж судлахад гепатит В вирусын X ген элэгний ДНХ-динтеграцилагдаж ордог болохыг илрүүлэв.
Мөн манай хүн амын дунд тарсан HBV-ийн Д генотипийн 232 хос нуклеотид бүхий S генийн рестрикцийн зураглалыг нийт 4 рестриктазе фермент ашиглан гаргав. Гепатит С вирусын геномыг судалж манай хүн амын дунд тархсан HCV -ийн 90% гаруйд 1b генотип илрүүлээд байна. Мөн гепатит C вирусын 2 генотип, TTV-ийн З генотип тархсан болохыг тогтоов.
Гепатит В вирусын гадаргуугийн уургийг кодлогч S генийг агуулсан Pcmv-ENH плазмидийг E.coli бактерийн JM-109 омогийн эсийн өсгөвөрт трансформаци хийж оруулан олшруулан авав. Энэ ялгаж авсан плазмидийг ион солилцооны аргыг ашиглан Sepharose 4B, Sepharose CL4B гелүүдээр цэвэршүүлэн ялган авах туршилтын ажил хийгдэж 500мкл орчим дээж цэврээр ялгаж авав. Мөн уг плазмидыг Q Sepharose гелиэр цэвэршүүлэн ялган авав. HBsAg -ийн ген агуулсан векторыг ашиглан COS, Hep2 удмынэсүүдэд уг эсрэг төрөгчийн экпрессийг хангаж чадсан байна.
Элэгний хавдарын маркер болох AFP-ийг оношлуур болгон ашиглах зорилгоор иммунологи, хроматографийн аргаар цэвэрлэж гарган аваад байна.Уг сэдэвт ажлын хүрээнд хүний хавдар үүсгэгч хүчин зүйлийн нэг болох хавдар дарангуйлагч р53 генийн мутацийн болон ras онкогенийн судалгаа хийв. Клиникийн хувьд хавдар гэсэн оноштой, мөн клиникийн хувьд эрүүл оноштой нийт 32 хүний биопсийн болон цусны дээжнээс ДНХ ялгаж сан байгуулах ажлыг хийв. Эдгээр дээжнүүдээс р53 генийн 5 ба 6-р экзоний тодорхой хэсгүүдыг полимеразын гинжин урвалаар буюу ПГУ-ын аргаар олшруулан авч хоорондын харьцуулсан судалгааг бусад молекул биологийн аргуудаар (дан гинжний уртийн полиморфизм, рестрикцийн огтлолын уртын анализ) хийв.Үүний үр дүнд өвчтэй хүмүүсийн р53 генийн 173-р кодоны амин хүчлийн дараалалд өөрчлөлт орсон буюу мутаци гарсан болохыг тогтоов. Мөн ras онкогенийн 1-р хэсэгт зарим мутаци илрэв. Эдгээр мутацууд нь хавдар үүсэх хүчин зүйлс байх магадлалтай юм. Хавдар дарангуйлагч генийн судалгаа хийж RMP шинэ уураг олж бүтэц, байршлыг судласнаас гадна уг генийн мутацийг илрүүлэх ажлыг эхлээд байна.
Элэгний хавдрын маркер болох AFP-ийг ийлдэснээс хроматографын аргаар ялган авч иммунодиффузи болон сайжруулан тунадасжуулах аргуудыгашиглан AFP-ний концентраци тогтоов. Ингэхэд энэ нь цаашид цусны ийлдэсэнд элэгний хавдарын маркерийн шинжилгээ хийж болохуйц хэмжээтэй байв. Энэ ажил дараагийн сэдэвт ажлын хүрээнд үргэлжлэн хийгдэх юм.