Хөдөөг бүсчлэн хөгжүүлэх асуудал
Салбар : Хөдөө аж ахуйн (ХАА) шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар :
Төслийн төрөл : ШУТ төсөл
Хугацаа: 1997-1999
Санхүүжилт: мян.төг
Түлхүүр үг : аймаг, сум, бүс, дэд бүтэц, хөдөө, хөдөлмөрийн нөөц, хүн ам, хөгжил, байршил
Үр дүн
1. Монгол орныг бүсчилэн хөгжүүлэх асуудал аль эртнээс тавигдаж эхэлсэн ч тодорхой үр дүнд хүрсэнгүй өдий хүрчээ. Бид энэ удаа ХААҮЯ-ны захиалгын дагуу зөвхөн Хөдөө аж ахуйг бүсчилэн хөгжүүлэх угтвар нөхцлийн судалгаа хийсэн болно. Улс орныг бүсчилэн хөгжүүлэх гэдэг нь дэлхий нийтийн жишгээр бол байгалийн баялаг, капитал, хөдөлмөрийн нөөцөд тулгуурлан хүн ам, үйлдвэрлэл, дэд бүтцийг орон даяар жигд байрлуулж, эдийн засгийг үр ашигтай хөгжүүлж, хүний хөгжлийг хангахтай холбоотой ойлголт юм. Ингэхлээр бүсчилэн хөгжүүлэх нь Монгол орны нутаг дэвсгэрийг механикаар хуваах биш, харин тус орныг нутаг дэвсгэр даяар ойрын ба алс ирээдүйд жигд хөгжүүлэх стратеги төлөвлөлт, түүнийг хэрэгжүүлэх эдийн засаг, эрх зүйн механизмыг бүрдүүлэхтэй холбоотой асуудал мөн. Бүсчилэн хөгжүүлэх асуудлаар Монголын хөгжлийн судлалыг дэмжих төвөөс хийсэн судалгаагаар Монгол орныг Баян-Өлгий, Увс, Ховдыг багтаасан Баруун бүс; Говь-Алтай, Завхан, Хөвсгөл аймгийг багтаасан Хөвсгөл-Завханы бүс; Архангай, Баянхонгор, Булган, Орхон, Өмнөговь аймгийн баруун 3 сумыг багтаасан Орхон-Хархорины бүс; Улаанбаатар, Дархан-Уул, Дорноговь, Говьсүмбэр, Дундговь, Өмнөговь, Сэлэнгэ, Төв аймгийг багтаасан Төвийн бүс; Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий аймгийг багтаасан Дорнод бүс гэсэн 5 бүс нутагт хуваажээ. Хөдөө аж ахуйн салбар нь улсын нэгдмэл эдийн засгийн нэн чухал хэсэг учир төслийг боловсруулахад бүсчилэлийн энэ хувилбарыг баримталсан болно.
2. Хүн амын байршил, суурьшлыг судлаж үзэхэд Баруун бүс, говийн аймгуудын хүн амын тоо цөөрч, Төвийн бүсийн хүн ам нэмэгдэж, хүн амын байршил, суурьшилд сөрөг өөрчлөлт гарч байна. Энэ байдал цаашид улам лавшрах хандлагатай байгаа тул төвөөс алслагдсан бүс нутаг, аймгуудад шинээр ажлын байр бий болгох, боловсрол, шинжлэх ухаан, эрүүл мэндийн үйлчилгээний томоохон цогцолбор байгуулах асуудлыг цаг алдалгүй шийдвэрлэхэд бодлого боловсруулах яамд анхаарлаа хандуулж, хамтарч ажиллах хэрэгтэй байна.