Соронзон
Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар :
Төслийн төрөл : ШУТ төсөл
Хугацаа: 1996-1998
Санхүүжилт: мян.төг
Түлхүүр үг : дэлхий, нарны идвэхжил, тоон цуваа, гүний цахилгаан, нарны хиртэлт, эрин, тандалт, хотгор, тунамал
Үр дүн
1. Улаанбаатар соронзон оргилын мэдээлэл боловсруулах боловсруулалтын программ хангамж бүрдсэн
2. Үйлдвэрлэлийн байгууллагад соронзон гаж ялгахад гол хэрэглэгдэхүүн болсон дэлхийн соронзон орны хэвийн тархалтын зургийг 1988,5 оноор зохиож программ хангамжийг бүрдүүлсэн
3. Монгол нутгийн эриний хувьслын сүүлийн 30-аад жилийн мэдээллийг нэгтгэн дүгнэж улмаар цэг болгон дээр ерөнхий шугаман өөрчлөлтийг ялган, 60 жилийн үетэй эриний хувьслын эргэх үйл явцын 5 жил дэх өөрчлөлт хэмээн үзэж, үлдсэн хэсэгт нь гармоник задаргаа хийж 30 жил, 15 жилийн үетэй хэсгийг ялгаж өөрчлөлтийн далайц фазын өнцгийн хувьд дараахь урьдчилсан саналыг дэвшүүлэв. Үүнд:
а. Дотоод гадаад эх үүсгүүртэй 60 жилийн болон, 30 жилийн үетэй хувьслын далайц тус нутгийн хувьд чулуулаг мандлын зузаан, гүний цахилгаан дамжуулалтын ерөнхий загвараас хамаарч тодорхой зүй тогтолтой хувиарлагдаж байхад 15 жилийн үетэй хэсэг нь санамсаргүй тархалттай байна. Эндээс 60,30 жилийн үетэй хувьслууд томоохон бүс нутаг (регион)-ийн шинж чанартай, 15 жилийн үетэй нь орон нутгийн бага орон зайн агуулагатай гэж үзэж болно.
б. Чулуулаг бүрхүүлийн зузаан, гүний цахилгаан дамжууллын хувиарлалтыг ашиглан эриний хувьслын эх үүсгүүрийг тооцоолсон нь тус нутгийн хувьд цөм-цаваг мандлын заагийн цахилгаан гүйдэл нэгэн төрлийн байж болох бидний таамаглалыг баталж, улмаар чулуулаг мандлын зузааныг соронзон аргаар үнэлэх боломжтойг харуулав.
4.Максимум энтропын арга (Бургын), шугаман бус (Марквардын) аргыг хослуулан тоон цувааны спектрийг нарийн ялгах арга зүйг боловсруулан гүний тандалтын судалгаанд ашигласан нь үр дүнтэй боллоо. Энэхүү орчин үеийн аргыг ийнхүү спектр ялгах бусад судалгаанд өргөн ашиглах боломжтой юм
5. Гүний цахилгаан соронзон тандалтын аргаар Монгол орны баруун хэсгийн зарим хотгорын тунамал хөрсний зузааныг тодорхойлов
6. Нарны идвэхжил ба зарим халдварт, халдварт бус өвчний дэгдэлтийн хоорондын хамаарлыг тогтоож арга зүй боловсруулав.