Малын сувайралт, хээл хаялт, дэлэнгийн өвчинтэй тэмцэх шинэ эм, бэлдмэл
Салбар : Хөдөө аж ахуйн (ХАА) шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар :
Төслийн төрөл : ШУТ төсөл
Хугацаа: 1997-2000
Санхүүжилт: мян.төг
Түлхүүр үг : хөөсрөгч шахмал, өндгөн эс, сийвэн, пепсин, үрэвсэл, ортууз, салст бүрхүүл
Үр дүн
1. Үнээний үрэвссэн савнаас гарган авсан нянгуудын эмийн антибиотик мэдрэмтгий чанарыг судалсны үндсэнд лаа, хөөсрөгч шахмалын гол үйлчлэг бодисоор левомицетиныг сонгон авсан. Левомицетины лаа нь бүрэн биежиж, уян хатан байдал нь сайн хадгалагдахын хамт малын биеийн халуунд бүрэн хайлж байгаа нь желатин гилцериныг суурь болгон авах бүрэн боломжтойг харуулж байна.
2. Малын өнчин тархинаас УИД-ыг ялган авахад этанолын 40%-д идэвхгүй уургуудыг, ацетонд /1:5/ гонадотроп дааврыг дараалан тунадасжуулах аргыг хэрэглэсэн нь дааврын гарц болон идэвхийн хувьд илүү байна. УИД-ын бэлдмэлийг нутгийн монгол үнээ, эм хонины ороог идэвхжүүлэх, хээл авалтыг дээшлүүлэх зорилгоор хэрэглэхэд үр дүнтэй байна.
3. Биологийн гаралтай эрдэс болох ясны гурил, үнс нь амьтны биемахбодод хоргүй бөгөөд тэдгээрийг саалийн хээлтэй үнээнд ширгээлтийн хугацаанд хэрэглэснээр эрдсийн солилцоог идэвхжүүлж, үнээний цусны сийвэнгийн шим бус фосфорыг 46-52.8%, цусны төмрийн хэмжээг 70.7-72%, цайрыг 19.8%-иар нэмэгдүүлж, үнээний хаг сааталт, савны үрэвслийг 2 дахин, нялх тугалын ходоод гэдэсний хямралыг 2-3 дахин бууруулж, тугал хорогдох үндсэн шалтгааныг багасгаж байна.
4. Туршилт шинжилгээний ажлын үр дүнд панкипсиныг ашиглан неоовариолизатын шинэ хувилбар бэлдмэл үйлдвэрлэж болохыг тогтоож, неогистол-3-г пепсинээр задалж бие махбодын уургийн дутагдлыг нөхөх, дотоод хордлогыг тайлах үйлчилгээтэй пептид неогистол үйлдвэрлэн хэрэглэх боломжийг бий болгож холбогдох техникийн бүх баримт бичгийг боловсруулж, эдийн бэлдмэлийн биологийн идэвхийг тодорхойлоход дамжмал эсийг хэрэглэх бололцоо байгааг харуулжээ.
5. Судалгааны ажлын үр дүнд манай оронд саалийн үүлдрийн үнээнд дэлэнгийн үрэвсэл өвчин 68.4% тохиолдож байгаагаас тал орчим хувь нь идээт, салст ил архаг үрэвсэлтэй байгааг илрүүлж, дэлэнгийн далд үрэвслийг илрүүлэх аргуудыг туршин тэдгээрийн хэрэглэх аргыг болон үнээний дэлэнгийн үрэвсэл өвчнөөс сэргийлэх арга боловсруулав.
6. Туршилт шинжилгээний ажлын дүнд фитохимийн судалгаагаар өргөс улаан ортууз, цагаан ортуузын савны агшилт сайжруулж буй биологийн идэвхт бодис нь нийлбэр алкалоид бөгөөд алкалоид нь энгийн хэлхээтэй мөн задгай хэлхээтэй болохыг тогтоожээ. Эдгээр ортуудаас бэлтгэсэн хаг унагаах бэлдмэлийн үйлдлийн механизм ба миотроп үйлдэлтэй болохыг тогтоосон байна.
7. Туршилт шинжилгээний ажлын үр дүнд лизатын болон пептидийн бэлдмэл үйлдвэрлэхэд шаардагдах пепсинийг гахай, адууны ходоодны салст бүрхүүлээс гарган авах боломж байна.