Монгол орны доод ургамлын (замаг, мөөг, хаг, хөвд) хамгааллын статусыг ттодорхойлох
Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан
Төслийн дугаар :
Төслийн төрөл : ШУТ төсөл
Хугацаа: 2019-2020
Санхүүжилт: 71,400.0 мян.төг
Түлхүүр үг : Гуурсгүй ургамал, статус, IUCN
Үр дүн
1. Засгийн газрын 1995 оны 153, 2004 оны 165 дугаар тогтоолын ховор ургамлын жагсаалтад багтсан нийт 27 зүйл (0,5%), Монгол Улсын Улаан ном (1997, 2013) бүтээлд орсон давхардсан тоогоор нийтдээ 57 (1,2%) зүйл байдгаас 4 зүйл “нэн ховор” буюу нийт зүйлийн тоон 0.001%-ийг харин 53 зүйл “ховор” (0.35%) статусаар бүртгэгджээ. Дээрх зүйл бүрийг олон улсын улаан дансны IUСN (2001, 2003) шалгуур бүрээр шинэчлэн тогтоосноор нийт 33 зүйл (8 зүйл “Устаж байгаа” (CR); 25 зүйл Устаж болзошгүй (EN) төлөвт буй тул) “нэн ховор”, харин 24 зүйл Эмзэг (VU) зэрэглэлд буй тул “ховор” статуст буйг шинэчлэн тогтоосноор тэдгээрт авсан хамгааллын бодлого зөв зүйтэйг батлав.
2. Хамгааллын арга хэмжээ зайлшгүй шаардлагатай аюул заналд өртөгдөн устаж буй гэж үзсэн нийт доод ургамлын 8,2% буюу 373 зүйлийн хамгааллын статусыг ДБХХ-ны улаан дансны (IUCN, 2001;2003) шалгуураар үнэлснээр 59 зүйл хөвд, 98 зүйл замаг, 117 зүйл хаг, 99 зүйл мөөг буюу нийт 248 зүйл буюу 5,8% нь ховордлын зэрэглэлд байх шалгуур хангаж байгааг тогтоолоо. Тэдгээрээс 118 зүйлийг (53,4%) “Нэн ховор” харин 103 зүйл (46,6%) “ховор” статуст хамаарч буй тул холбогдох хуулийн хавсралтанд оруулахаар жагсаалтыг гаргалаа.
Дээрх зүйл тус бүрийн ховордлын гол шалтгаан, хамгаалах арга хэмжээ болон зүйлийн удмын санг In Situ орчинд хамгаалах заавар, зөвлөмж боловсруулж олон нийтийн хүртээл болгов.
3. Доод ургамлын нийт 4576 зүйл зүйлд хамгааллын статус үнэлгээг олон улсын бүс нутгийн улаан дансны үнэлгээний (устаж байгаа-CR, устаж болзошгүй-EN, эмзэг-VU, ховордож болзошгүй-NT, анхааралд өртөхөөргүй-LC, мэдээлэл дутмаг-DD, үнэлэх боломжгүй-NA) шалгуур бүрээр үнэлж ангилснаар:
Хагийн 1079 зүйлээс (CR- 16 зүйл, EN-32 зүйл, VU- 34 зүйл, NT- 135 зүйл, LC- 231 зүйл, DD- 631 зүйл, NA- 0 зүйл) Мөөгний 630 зүйлээс (CR- 5 зүйл, EN-10 зүйл, VU- 28 зүйл, NT- 8 зүйл, LC- 6 зүйл, DD- 573 зүйл, NA- 3 зүйл) Хөвдийн 580 зүйлээс (CR- 10 зүйл, EN-22 зүйл, VU- 39 зүйл, NT- 129 зүйл, LC- 299 зүйл, DD- 81 зүйл, NA- 0 зүйл) Замгийн 2287 зүйл, дэд зүйлээс (CR- 5 зүйл,
EN-14 зүйл, VU- 22 зүйл, NT- 78 зүйл, LC- 1675 зүйл, DD- 162 зүйл, NA- 331 зүйл, дэд зүйл) тус тус хамгааллын статусыг тодорхой болгов. Ийнхүү Монгол орны нийт гуурсгүй ургамлын 5.8% буюу 248 зүйл нь аюул заналын эрсдлийн өндөр рейтинг статус үнэлгээтэй байгаа тул тэдгээрт хамгааллын арга хэмжээ авах нэн шаардлагатай нь тогтоогдлоо. Мөн устах эрсдлийн үнэлгээгээр аюул заналын эрсдлийн дунд рейтинг статус үнэлгээтэй нийт 2595 зүйл буюу нийт зүйлийн 56.7% байна. Харин аюул заналын эрсдлийн рейтинг статус үнэлгээгүй өөрөөр хэлбэл устах эрсдлийн үнэлгээ бүрэн хийгдээгүй 1733 (37.8%) зүйлүүд бүртгэгдсэн нь цаашид зүйлд чиглэсэн судалгаа шинжилгээг идэвхжүүлэх шаардлагатайг харуулж байна.