Заган ойг (Haloxylon ammodendron (C.A.Mey.) Bunge ex Fenzl) хамгаалах, нөхөн сэргээх судалгаа
Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан , 1.7 Бусад байгалийн шинжлэх ухаан
Улсын дугаар : 4396
Хамгаалсан он : 2022
Түлхүүр үг : насны анги, популяци, моддын өндөр
Аннотаци
Уур амьсгалын өөрчлөлт бол хүн төрөлхтний өмнө тулгарч буй хүрээлэн буй орчин, экологи, нийгэм-дийн засгийн хамгийн том асуудлын нэг юм. Уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдсэн газрын доройтлын талаар 970, 80-аад оноос анхаарлаа хандуулж эхэлжээ. Нэгдсэн үндэсний байгууллага (НҮБ)-ын цөлжилттэй эмцэх конвенцын хурлаас "уур амьсгалын өөрчлөлт болон хүний идэвхтэй үйл ажиллагаа, мөн олон хүчин үйлсийн нөлөөгөөр газрын доройтол бий болох үйл явцыг цөлжилт" хэмээн тодорхойлсон байна. Цөлжилт ib хуурай бүс нутгийн экосистемийг бүхий л хэсэгт нөлөөлөх ба хөрсний элэгдэл, биологийн төрөл зүйлийн омсдол, бүтээмжийн алдагдал, хөрсний үржим шим алдагдах, усны хомсдол үүсгэх үндсэн шалтгаан болдог. 'ур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах, тогтоон барих хамгийн үр дүнтэй арга хэмжээ бол ойжуулалт юм. өв-Ази, Евро-Азийн төв хэсгийн хуурай, гандуу, хэт гандуу нутгуудад нэг зүйл Заг армаг тармаг, заримдаа >й хэлбэрээр тархан ургадаг. Заган ой (Haloxylon ammodendron (C.A.Mey.) Bunge ex Fenzl) нь Монгол орны >мнөд хэсэгт баруунаас зүүн тийш 1650 км, хойноосоо урагш 360 км газар нутгийг хамран ургана.
Монгол орны заган ойн өнөөгийн төлөв байдал, насны анги, мэнд үлдэлтийг тодорхойлохдоо 6 аймаг Ховд, Говь-Алтай, Өвөрхангай, Баянхонгор, Өмнөговь, Дорноговь), 16 сумыг хамарсан 21 популяцид хийж үйцэтгэв. Газарзүйн ялгаатай заган ойг ургамал-газарзүйн 6 мужлалд ангилж 30 * 30 м харьцаатай дээж албай байгуулан бүх моддын ишний өндөр, диаметр, титмийн диаметрийг хэмжив. Нийт дээж талбайд оологдсон моддын нийт тоо 2141 ш, моддын дундаж өндер
72.27±1.33 CM (max 480 CM; min
3.5 см), диаметр .6 CM (max
40.0 CM; min
0.1 CM), ТИТМИЙН диаметр
86.85±1.55 CM (max
464.5 CM; min
3.0 CM) тус тус байв. 1аган ойн популяциудын моддын өндрийн 40 см-ийн ангид
33.27%, 80 см хүртэл
36.54%, 120 см хүртэл
5.28%-ийг эзэлж өндрийн анги нэмэгдэхэд моддын тоо буурч популяцид эзлэх хувь буурч байв. Моддын ,иаметрийн ангийн хувьд 1 см хүртэлх ангид
30.8%, 3 см хүртэл
39.65%, 6 см хүртэл
13.96%-ийн эзэлж байв. 1оддын насны ангиар мэнд үлдэлтийг тооцож үзэхэд тарьц болон өсвөр моддын хорогдол өндөр хувьтай, алуу насны моддын хорогдол буурч мэнд үлдэлт тогтворжиж байв. Болц гүйцсэн моддын хорогдол бага, ухайн насны ангид эзлэх моддын тоо харьцангуй бага хувьтай байв. Залуу болон болц гүйцэж яваа моддын оо бага, хорогдол өндөр байгаа нь тухайн популяцид байгалийн сэргэн ургалт явагдахгүй, ойн насны ангийн 'үтэц алдагдах, тэлж ургах явц удаашрах сөрөг нөлөөтэй юм. Иймээс заган ойг хамгаалах үйл ажиллагааг өлөвлөх шаардлагатайг илтгэж байна.
Заган ойн генетик бүтцийг тодорхойлохын тулд нийт 15 микросателлит маркерийг шинээр ■оловсруулан энэхүү судалгаанд анх удаа ашиглав. Судалгааны дээж талбайг өөр хоорондоо алслагдсан 6 ,ээж талбайг сонгож, дээж талбай бүрээс мод хооронд 30-50 метрийн зайтай 20 бодгалийг (нийт 120 одгаль) санамсаргүйгээр сонгож залуу найлзуурын дээж цуглуулав. Бидний сонгож авсан заган ойн опуляциудын доторхи генетик хувьсал өндөр, харин популяци хоорондын ялгаа бага байлаа. Заган ойн опуляциуд генетикийн төсөөт байдлаараа хоёр кластерт хуваагдаж байгаа хэдий ч өөр хоорондоо лслагдсан Баянзаг, Дулаан уул орчмын популяциуд нь нэг кластерт хамаарагдаж байгаа нь заган ой нь ргөн уудам нутагт тархан ургадаг болохыг харуулж байна. Иймд цаашид судалгааны дээж материал углуулсан нийт 21 популяцийг хамруулсан байдлаар генетик бүтцийн судалгааг нарийвчлан хийж илүү одитой үр дүн, дүгнэлтэнд хүрэх шаардлагатай гэж үзэж байна.
Зохиогч
Боловсролын доктор(PhD)
Бүтээлийн тоо : 31
Ишлэгдсэн тоо : 0
