• Эхлэл /
• Судалгаа боловсруулалтын тухай мэдээлэл

Монгол орны бичил биетний ангилал зүй, экологийн судалгаа ба ашиглалт

Салбар : Байгалийн шинжлэх ухаан

Төслийн дугаар :

Төслийн төрөл : Сэдэвт ажил

Хугацаа: 2008-2010

Санхүүжилт: 18,000.0 мян.төг

Түлхүүр үг : шинэ төрөл, зүйл, бактери, актиномицет, актинобактери, археа, бичил мөөгөнцөр, бичил биетний сан, биотехнологи

Үр дүн

-Дэвшүүлсэн таамаглалыг дараах үр дүнгээр батлав. Үүнд: Монгол орны янз бүрийн экосистемээс 2006-2008 онд ялгасан бичил биетний 1960 орчим өсгөврүүдийн судалгааны материалыг боловсруулж 16S рРНХ-н генийн нуклеотидийн дарааллаар 190 орчим төрөлд хамаарч байгааг тогтоосон. Монголд өмнө тэмдэглэгдээгүй актиномицетийн 34, бактерийн 61, археагийн 5 төрлийг илрүүлж Монгол орны бичил биетний жагсаалтыг уг төрлүүдээр баяжуулав.
-2008-2010 онуудад бичил биетний санг нийт 3300 өсгөврөөр баяжуулан 700 гаруй өсгөврийн 16S рДНХ-ийн нуклеотидийн дарааллын мэдээлэлтэй 5000 гаруй өсгөвөртэй бичил биетний сан бий болгов. Монгол-Японы хамтарсан төслийн хүрээнд 2009 онд хуучин багаж төхөөрөмж 6, сэдвийн зардлаар вортекс, микропипетик, хатаах шүгээг авч лабораторийн өрөөнүүдийг засварлан Үндэсний бичил биетний сан ба бичил биетний молекул ангилалзүйн судалгааг гүйцэтгэх өрөөнүүдийг тодорхой хэмжээгээр тоноглон тохижуулсан.
-Шинжлэх ухаанд шинэ болох магадлалтай актиномицетийн 98 өсгөврийг сонгож шинэ төрөл 1, шинэ зүйл 6 хэвлүүлсэн ба хэвлэлд шилжүүлсэн. Монголд анх удаа Археа домейний бичил биетнийг давстай нуур, хөрснөөс ялгаж филогенетикийн шинжилгээгээр Haloplanus, Halorubrum, Haloterrigena, Natronococcus, Natronolimnobius хэмэх 5 төрөлд хамаарч байгааг тогтоов. Шинжлэх ухаанд шинэ болох археагийн 3 төрлийн 4 өсгөврийг илрүүлсэн. Галофиль бактерийн 165 өсгөврийг Aquisalimonos, Halomonas, Halovibrio, Marinobacter, Salicola, Bacillus, Halobacillus, Marinococcus, Sinobaca, Virgibacillus, Psychroflexus зэрэг 11 төрөлд хамаарч байгааг тогтоож шинжлэх ухаанд шинэ зүйл болох 6 өсгөврийг сонгосон. Мөн тэдгээрийн протеаза фермент нийлэгжүүлэх чадавхийг тогтоосон. Монгол хөрсөнд алкалотолерант, термотолерант, галофиль, галотолерант актиномицет, бактери ба психротолерант бичил мөөгөнцөр байгааг илрүүлэн ялгаж биотехнологийн судалгааны эх материал болох нөөцийг бий болгов. Ургамлын эндофит бичил биетний судалгааг Монголд эхлэж Дорнод, Хөвсгөл, Увс аймгуудаас цуглуулсан 12 төрөл, 14 зүйл эмийн ургамлаас мөөгөнцрийн 83,бактерийн 73 цэвэр өсгөвөр ялгаж эндофит бичил биетэн элбэг болохыг тогтоосон.
-Монгол-Японы “Монгол орны бичил биетний ангилалзүй, экологийн судалгаа ба ашиглалт” хамтарсан төслийг 2009 оны 3-р сард 3 жилээр сунгаж ангилалзүйн судалгааг үргэлжлүүлэн хийх болсонтой холбогдуулан жагсаалтыг гаргах ажлыг түр хойшлуулж ургамлын эндофит мөөгөнцрийн судалгааг шинээр эхлэсэн.
-Тайлангийн хугацаанд нэг сэдэвт зохиол 1, эрдэм шинжилгээний өгүүлэл гадаадад 6, дотоодод 7, хурлын тезис гадаадад 14, дотоодод 2 хэвлүүлж, хэвлэгдээгүй илтгэл гадаадад 11, дотоодод 21 тавьсан.

Удирдагч

Балжинова овогтой Цэцэг

tsetseg110@gmail.com

Бүрэн эх

Эрдэм шинжилгээний бүтээл

1. Нэг сэдэвт бүтээл, ном, товхимол /нэр/

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

2. Эрдмийн зэрэг горилсон бүтээлийн нэр

3. Шинэ ба шинэчилсэн бүтээгдэхүүний загвар

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

4. Шинэ болон шинэчилсэн технологи /нэр/

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

5. Тоног төхөөрөмжийн туршилтын загвар

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

6. Батлагдсан стандарт

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

7. Зөвлөмж

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

8. Заавар

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

9. Патент

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

10.Ашигтай загварын гэрчилгээ

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

11.Зохиогчийн эрхийн гэрчилгээ

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

12. Техник эдийн засгийн үндэслэл

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

13. Газрын зураг, атлас

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

14. Шинэ онол, теором

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

15. Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл гадаад

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1	Ж. Норовсүрэн, А.И Курапова, Г.М Зенова, В.К Орлеанский, А.С Манучаров	Мезофильные и термотолерантные актиномицеты в разогреваемых почвах	2008	Дэлгэрэнгүй
2	В.И Савич, Ж. Норовсүрэн, З.И Кондакова, Д.Ю Борзова	Геофизические поля как фактор почвообразования и плодородия	2009	Дэлгэрэнгүй
3	Б. Цэцэг	Антимикробная активность и таксономическая характеристика продуцента полиенового антибиотика Streptomyces levoris-605. В: Современные проблемы микробиологии Центральной Азии.	2010	Дэлгэрэнгүй
4	С.С Намсараев, В.В Хахинов, А. Оюунцэцэг, Н. Марджана, С. Жавсан, Д. Тумэнжаргал	Микробные сообщества и гидрохимия водных систем Монголии. В: Современные проблемы микробиологии Центральной Азии.	2010	Дэлгэрэнгүй
5	Ismet Ara, Hidek Yamamura, Baljinova Tsetseg, Damdinsuren Daram, Katsuhiko Ando	Actinoplanes toevensis sp. nov. and Actinoplanes tereljensis sp. nov., isolated from Mongolian soil	2010	Дэлгэрэнгүй
6	Б. Цэцэг, Д. Дарам, Katsuhiko Ando, Ismet Аra, Hideki Yamamura	Luteipulveratus mongoliensis gen. nov., sp. nov., an actinobacterial taxon in the family Dermacoccaceae	2010	Дэлгэрэнгүй

16. Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл дотоод

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1	Б. Цэцэг	Actinomycetes in plant rhizosphere of Mongolian dry steppe ecosystem	2008	Дэлгэрэнгүй
2	А.Н Дульгеров, В.Е Козырицкая, Б. Цэцэг	Численность и биомасса микроорганизмов в различных почвах Монголии	2008	Дэлгэрэнгүй
3	Ц. Бальжинова	Влияние экологических факторов на функциональную активность микробных сообществ засоленных почв и содово-соленых озер степной зоны Забайкалья и Монголии	2008	Дэлгэрэнгүй
4	Д. Дарам, Б. Цэцэг, Д. Рэнцэнханд, Ц. Дамдингаа	Атас уулын хөрсний актиномицетийн тархалт	2008	Дэлгэрэнгүй
5	Р. Баатар, Д. Даваасүрэн	Шарын Гол дахь ой судлалын суурин орчмын хөрсөн бүрхэвч тэдгээрийн шинж чанар	2008	Дэлгэрэнгүй
6	Ж. Норовсүрэн	Алкалотолерантные стрептомицеты в почвах Монголии	2009	Дэлгэрэнгүй
7	Ж. Норовсурэн, Д.Н Егоров, В.И Савич	Цветовая гамма почв Монголии	2010	Дэлгэрэнгүй

17.Эрдэм шинжилгээний илтгэл гадаад

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1	N. Marjangul , Ts. Yasuta, B. Tsetseg, M. Suto, K. Ando	Two new bacterial species isolated from Mongolia. BioVisionAlexandria and the World life Sciences Forum. New Life Sciences	2008	Дэлгэрэнгүй
2	Lundaa. Tserennyam, Baljinova. Tsetseg	Rare genera of actinomycetes and their degradation activity	2008	Дэлгэрэнгүй
3	B. Tsetseg	Diversity of Mongolian actinomycetes based on 16S rDNA sequencing	2008	Дэлгэрэнгүй
4	B. Tsetseg, T. Gantuya	Antagonistic and plant growth promotion activities of soil actinomycetes isolated from potato fields in Mongolia	2008	Дэлгэрэнгүй
5		Morphological study of microscopic fungi isolated from Mongolia	2008	Дэлгэрэнгүй
6	N. Marjangul	“Taxonomic study of bacterial strains isolated from Mongolia.”	2008	Дэлгэрэнгүй
7		Some results of Mongolia-Japan project on ecological and taxonomic study of Mongolian microorganisms and their utilization	2009	Дэлгэрэнгүй
8	B. Tsetseg, K. Ando	Molecular diversity of Mongolian actinomycetes	2009	Дэлгэрэнгүй
9	B. Tsetseg	Paving the way forward. From the Easianet-Bionet perspective	2009	Дэлгэрэнгүй
10	B. Tsetseg	Data on genetic resources – the next challenge for biodiversity informatics	2009	Дэлгэрэнгүй
11	A.I. Kurapova , J. Norovsuren , G.M. Zenova	Actinomycetes with indistinct taxonomic position from dry steppes and semi-deserts soils of Mongolia	2009	Дэлгэрэнгүй
12	Ara. Ismet , Baljinova. Tsetseg , Daram. Damdinsuren, Suto. Manabu, Ando. Katsuhiko	Novel actinomycetes in Mongolian soil: proposal of Pseudonocardia mongoliensis sp. nov Pseudonocardia khuvsgulensis sp.nov Herbidospora mongoliensis sp.nov. and Cryptosporangium mongoliensis sp.nov	2009	Дэлгэрэнгүй
13	B. Tsetseg , H. Yamamura, Ts. Yasuta, D. Daram, M. Suto , N. Marjangul , I. Ara, K. Ando	Diversity of Mongolian actinomycetes isolated from different habitats. Abstract book.	2009	Дэлгэрэнгүй
14	I. Ara , H. Yamamura , M. Suto , B. Tsetseg , D. Daram , K. Ando	Exploration of novel actinomycetes in Mongolia	2009	Дэлгэрэнгүй
15	Oyuntsetseg. Bilguun , Seung Bum. Kim	Isolation and characterization of thermophilic bacteria from Shargaljuut hot spring in Mongolia	2010	Дэлгэрэнгүй
16	Yuichi. Yamaguchi, Ohdake. Takamichi, Nagahashi Yoshie, Katoh. Hideyuki , Ando Katsuhiko, Inaba Shigeki , Van Hop. Duong , Baljinova. Tsetseg, Aoki. Masahiro	Access and use of Asian microbial resources in Chugai. In: The international symposium for conservation and sustainable use of Asian microbial resources.	2010	Дэлгэрэнгүй
17	Yasuda. Gentaro, Shinoda. Tadashi, Baljinova. Tsetseg , Ando. Katsuhiko , Yamamoto. Naoyuki	Identification and evaluation of microbes derived from Mongolian traditional fermented milk The international symposium for conservation and sustainable use of Asian microbial resources	2010	Дэлгэрэнгүй
18		Tsetseg Baljinova Paradigm shift in access to genetic resources: An example of Mongolia-Japan collaboration on diversity of Mongolian microorganisms. In: The international symposium for conservation and sustainable use of Asian microbial resources. The 7th Asian consortium for the conservation and sustainable use of microbial resources (ACM7). NITE and JSPS. October 13-15 Tokyo, Japan: 32-33.	2010	Дэлгэрэнгүй
19		Nurymkhan Marjangul, Yukiyo Fukunaga, Katsuhiko Ando, and Tsetseg Baljinova Halophilic bacteria of the genus Halobacillus with meso-diaminopimelic acid in the cell-wall peptidoglycan found in Mongolia. In: The international symposium for conservation and sustainable use of Asian microbial resources. The 7th Asian consortium for the conservation and sustainable use of microbial resources (ACM7). NITE and JSPS. October 13-15 Tokyo, Japan: 46.	2010	Дэлгэрэнгүй
20	S. Inaba, R. Suzuki, T. Kamijo, Y. Widyastuti, D.V., N. Phay, T. Balijinova, N. Sukarno, K. Suzuki, K. Ando	Tsurumi Y Hop A. nakagiri Distribution of Asian Trichoderma species. In: The international symposium for conservation and sustainable use of Asian microbial resources. The 7th Asian consortium for the conservation and sustainable use of microbial resources (ACM7). NITE and JSPS. October 13-15 Tokyo, Japan: 58.	2010	Дэлгэрэнгүй
21		Tsetseg Baljinova Country report-Mongolia. In: The international symposium for conservation and sustainable use of Asian microbial resources. The 7th Asian consortium for the conservation and sustainable use of microbial resources (ACM7). NITE and JSPS. October 13-15 Tokyo, Japan: 78.	2010	Дэлгэрэнгүй
22		Enkh-Amgalan, J Evaluation of potential of Mongolian actinomycetes for production of bioactive compounds. 25 January . NITE, Chiba, Japan.	2010	Дэлгэрэнгүй
23		Tsetseg B Recent advances in biodiversity information in Mongolia. 28-30 June Dehradun, India.	2010	Дэлгэрэнгүй
24		Tsetseg B Paradigm shift in access to genetic resources: An example of Mongolia-Japan collaboration on diversity of Mongolian microorganisms. Side-event at the COP10 of the CBD. 19 October . Nagoya, Japan.	2010	Дэлгэрэнгүй
25		Enkh-Amgalan, J Diversity of nodule forming bacteria isolated from legumes in Mongolia. 5 November . International Center for Biotechnology, Osaka University, Japan.	2010	Дэлгэрэнгүй

18.Эрдэм шинжилгээний илтгэл дотоод

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он
1		Цэцэг Б Төмсний цахлай өвчин үүсгэгч стрептомицетүүдийн зүйлийн хамаарлыг тодорхойлох аргууд. Улсын мэргэжлийн хяналтын газраас зохион байгуулсан худалдаа, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, ургамал хамгаалал, хорио цээрийн хяналтын улсын байцаагч нарт зориулсан сургалт. Улаанбаатар, оны 4-р сарын 2.	2008	Дэлгэрэнгүй
2		Цэцэг Б Бичил биетэн ба микробиологийн шинжлэх ухаан. Нэрт эрдэмтэн проф. Анударийн Дашдоржийн нэрэмжит улсын биологийн XYIII олимпиад. Улаанбаатар, оны 5-р сарын 2-4.	2008	Дэлгэрэнгүй
3		Daram D. Characterization of Mongolian strains isolated from salty soils. The second-year report meeting of the joint research project between NITE-DOB, Japan, and IB-MAS, Mongolia, on “Taxonomic and ecological studies of microorganisms in Mongolia and the utilization”. June 17-18 Ulaanbaatar, Mongolia.	2008	Дэлгэрэнгүй
4		Marjangul N. Proteolytic and amylolytic activities of halophilic bacteria from Mongolian salt lakes. The second-year report meeting of the joint research project between NITE-DOB, Japan, and IB-MAS, Mongolia, on “Taxonomic and ecological studies of microorganisms in Mongolia and the utilization”. June 17-18 Ulaanbaatar, Mongolia.\	2008	Дэлгэрэнгүй
5		Tsetseg B. Molecular diversity of Mongolian actinomycetes and taxonomic description of a novel species of the genus Glycomyces. The second-year report meeting of the joint research project between NITE-DOB, Japan, and IB-MAS, Mongolia, on “Taxonomic and ecological studies of microorganisms in Mongolia and the utilization”. June 17-18 Ulaanbaatar, Mongolia.	2008	Дэлгэрэнгүй
6		Цэцэг Б. Микробные процессы и микроорганизмы содово-соленых озер и засоленных почв степной зоны Монголии и Забайкалья. Глобальные и региональные особенности трансформации экосистем Байкальского региона. Материалы Российско-Монгольского симпозиума. 9-11 сентября . Улаанбаатар.	2008	Дэлгэрэнгүй
7		Нямсүрэн Г Цэцэг Б Цахлайдсан төмснөөс ялгасан стрептомицетүүдийн өвчин үүсгэх чадвар. Хүрэл Тогоотын семинар. Эрдэм шинжилгээний бага хурлын илтгэлүүдийн хурангуй. Улаанбаатар хот: 151-153.	2008	Дэлгэрэнгүй
8		Tsetseg B. Institute of Biology, Mongolian Academy of Sciences and its Laboratory of Microbiology in brief. Проф. Гудфеллоу-ийн айлчлалт зориулсан мини-симпозиум “Актинобактери ба гелиобактерийн ангилалзүй ба филогенетикийн судалгаа”. 12 August . Institute of Biology, MAS, Ulaanbaatar.	2009	Дэлгэрэнгүй
9		Enkh-Amgalan J. NifH and NifD sequences of heliobacteria: a new lineage in the nitrogenase phylogeny. Проф. Гудфеллоу-ийн айлчлалт зориулсан мини-симпозиум “Актинобактери ба гелиобактерийн ангилалзүй ба филогенетикийн судалгаа”. 12 August . Institute of Biology, MAS, Ulaanbaatar.	2009	Дэлгэрэнгүй
10		Цэцэг Б. Монгол орны актинобактерийн молекул ангилалзүйн судалгааны дүнгээс. МУИС-ийн Микробиологийн тэнхимийн семинар, оны 10-р сарын 29.	2009	Дэлгэрэнгүй
11		Цэцэг Б Биологийн идэвхт бодис нийлэгжүүлэгч актиномицетүүд. МУИС-ийн Химийн факультетийн семинар. оны 12-р сарын 24.	2009	Дэлгэрэнгүй
12		Сарантуяа Ж “Бичил мөөгөнцрийн биологийн идэвхи, ангилалзүй“. “Мөөг судлал Монголд” эрдэм шинжилгээний бага хурал. Ботаникийн хүрээлэн. оны 3-сарын 17.	2010	Дэлгэрэнгүй
13		Tsetseg B Actinobacteria as producers of bioactive compounds. The forth-year meeting of Mongolia-Japan research collaboration on “Ecology, taxonomy of Mongolian microorganisms and utilization”. 12 August , UB.	2010	Дэлгэрэнгүй
14		Marjangul N New species of the genus Halobacillus. The forth-year meeting of Mongolia-Japan research collaboration on “Ecology, taxonomy of Mongolian microorganisms and utilization”. 12 August , UB.	2010	Дэлгэрэнгүй
15		Sarantuya J Enzymatic activities of microfungi from Khuvsgul and Bayankhongor aimags. The forth-year meeting of Mongolia-Japan research collaboration on “Ecology, taxonomy of Mongolian microorganisms and utilization”. 12 August , UB.	2010	Дэлгэрэнгүй
16		Цэцэг Б Микробиологийн лабораторийн эрдэм шинжилгээ, үйл ажиллагааны тойм ба цаашдын зорилт. Микробиологийн лабораторийн 25 жилийн ойд зориулсан “Бичил биетний экологи, ангилал зүй, биологийн идэвхи” эрдэм шинжилгээний бага хурал. оны 11-р сарын 30, УБ хот.	2010	Дэлгэрэнгүй
17	B. Tsetseg	Marjangul N Ts. Yasuta, and K. Ando Diversity of halophilic bacteria in hypersaline habitats in Mongolia. Микробиологийн лабораторийн 25 жилийн ойд зориулсан “Бичил биетний экологи, ангилал зүй, биологийн идэвхи” эрдэм шинжилгээний бага хурал. оны 11-р сарын 30, УБ хот.	2010	Дэлгэрэнгүй
18		Enkh-Amgalan J Sh.Otgontsetseg and K. Fujiyama Symbionts associated with Sphaerophysa salsula growing along the shore of saline lake Uvs, Mongolia. Микробиологийн лабораторийн 25 жилийн ойд зориулсан “Бичил биетний экологи, ангилал зүй, биологийн идэвхи” эрдэм шинжилгээний бага хурал. оны 11-р сарын 30, УБ хот.	2010	Дэлгэрэнгүй
19		Цэцэг Б. Phylogenetic analysis and taxonomic characterization of actinomycetes isolated from Mongolian soils. Микробиологийн лабораторийн 25 жилийн ойд зориулсан “Бичил биетний экологи, ангилал зүй, биологийн идэвхи” эрдэм шинжилгээний бага хурал. оны 11-р сарын 30, УБ хот.	2010	Дэлгэрэнгүй
20	Б. Цэцэг	Сарантуяа Ж Шигэки Инаба, Ясухиса Цуруми Кацухико Андо Баянхонгор, Хөвсгөл аймгаас ялгасан микромицетийн төрлийн хамаарал болон амилаз, протеаз ферментийн идэвхийн судалгааны дүн. Микробиологийн лабораторийн 25 жилийн ойд зориулсан “Бичил биетний экологи, ангилал зүй, биологийн идэвхи” эрдэм шинжилгээний бага хурал. оны 11-р сарын 30, УБ хот.	2010	Дэлгэрэнгүй
21		Норовсурэн Ж Зенова Г. М Закалюкина Ю. В Курапова А. И Болормаа Ц Пагмадулам С Кондакова З. И Ацидофильные и алкалофильные актиномицеты в почвах Монголии и России. Микробиологийн лабораторийн 25 жилийн ойд зориулсан “Бичил биетний экологи, ангилал зүй, биологийн идэвхи” эрдэм шинжилгээний бага хурал. оны 11-р сарын 30, УБ хот.	2010	Дэлгэрэнгүй
22	Б. Цэцэг	Дарам Д Хөвсгөл, Увс аймгийн хөрсний актиномицет, түүний антагонист чанар. Микробиологийн лабораторийн 25 жилийн ойд зориулсан “Бичил биетний экологи, ангилал зүй, биологийн идэвхи” эрдэм шинжилгээний бага хурал. оны 11-р сарын 30, УБ хот.	2010	Дэлгэрэнгүй
23		Норовсүрэн Ж Зенова Г. М Курапова А. И Алимова Ф. К Болормаа Ч Халиунаа У Янжинлхам Ш Экологические особенности рода Streptomyces в почвах Монголии. Төв Ази, Өмнөд Сибирийн шилжилтийн бүсийн шим мандал дахь экологийн үр дагавар олон улсын хурал. Улаанбаатар х. 235- 236.	2010	Дэлгэрэнгүй

19.Аргачлал

№	Зохиогч	Бүтээлийн нэр	Он

20.Ишлэл

• Комент

Сэтгэгдэл бичих

Нэр :

---

СЭТГЭГДЛҮҮД