Хүйтний улиралд өсвөр үхэр бордож, мах үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх боломж
Салбар : Хөдөө аж ахуйн (ХАА) шинжлэх ухаан
Улсын дугаар : 1935
Хамгаалсан он : 2005
Түлхүүр үг : мах, зөөлөн шүүслэг,
Аннотаци
Монгол орны ойт хээрийн бүсийн бэлчээр, тэжээлийн нөөц боломж сайтай нөхцөлд 18-19 сартай өсвөр эр үхрийг хүйтгий улиралд бага зэргийн нэмэгдэл тэжээлтэйгээр тарга хүчийг тогтоон онд оруулж, улмаар 21-22 сартайгаас нь 60 хоног бордож таргалуулан 23-24 сартайд нь маханд борлуулах замаар хаврын тарчиг цагт хэрэглэгчдийн таашаалд нийцсэн, булчингийн нарийн ширхэг бүхий, зөөлөн, шүүслэг, алагласан, шинэ мах бэлтгэн нийлүүлэх улмаар махыг ангилж зэрэглэн, савлаж борлуулах боломжийг илрүүлэх зорилготой туршилт – судалгааны ажил явуулжээ.
Монгол болон нутгийн сайжирсан үхэр мөн тэдгээртэй үүлдэрлэг байдал, нас хүйс адил хяналтын бүлгийн үхрийг хүйтний улиралд бордох, эс бордох аргаар амьдын жингийн өсөлт махан ашиг шимийг харьцуулан судалж, туршлагын үхрийг 60 хоног бордоход жингийн үнэмлэхүй өсөлт нь
32.9-
33.1 кг, харьцангуй өсөлт
12.19-
11.56%, хоногийн дундаж нэмэгдэл жин 549-551 гр байхад хяналтын үхрийн амьдын жин
13.97-
16.22 кг буюу
5.59-
6.36%-иар буурч, хоногийн жингийн алдагдал нь 233-270 гр болж өөрчлөгдсөнийг тодорхойлж, хүйтний улиралд өсвөр үхрийн махан ашиг шимийг нэмэгдүүлэх боломжтой гэж үзжээ.
Үхрийн гулууз махыг хэсэглэн шулж, ангилан зэрэглэхэд 1-р зэрэглэлд гулууз махны
58.5-
59.1%, 2-р зэрэглэлд
29.4-
31.0%, 3-р зэрэглэлд
10.5-
11.4% нь багтаж байгаа бөгөөд морфлоги бүтцийг авч үзвэл 1-р зэрэглэлийн маханд тураг мах
74.6%, өөх
6.2%, яс
16.4%, холбогч эд
2.77%, энэ дарааллаар 2-р зэрэглэлд
69.4;
9.5;
17.2;
3.88; 3-р зэрэглэлд
68.1;
4.4;
20.4;
6.59 хувийг тус тус эзэлж байгаа нь зэрэглэл буурах тусам тураг махны эзлэх хувь буурч, ясны эзлэх хувь нэмэгдэх зүй тогтолтойг илэрхийлж байна гэжээ.
Махны химийн найрлагыг судлаад туршлагын бордсон үхрийн маханд уураг
0.4-1.1%, тослог
0.9%, хуурай бодис 1.1-1.7%, илчлэг
443.9-
469.0 КДж-оор, тураг мах, өөх, зэрэг махны хүн идэх хэсгийн хэмжээ
8.2-
9.9%-иар тус тус хяналтын бүлгийн бордоогүй үхрийн махнаас илүү, бусад үзүүлэлт ойролцоо, махны уураг тослогийн харьцаа 2 бүлгийн үхэрт 1.0:
0.67-
0.73 байгаа нь хүйтний улиралд өсвөр үхрийг бордоход махны гарц хэмжээ нэмэгдэж, морфлоги чанар сайжирдаг төдийгүй махны химийн найрлага ашигтайгаар өөрчлөгдөж, мах зөөлөн, шүүслэг, алагласан байдалтай болдог гэсэн дүгнэлт хийжээ.
Зохиогч
Боловсролын доктор(PhD)
Бүтээлийн тоо : 52
Ишлэгдсэн тоо : 0
